تشخیص و درمان دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2
دیابت به وضعیت گفته می‌شود که در آن قند خون فرد از حد نرمال بالاتر است. به زبان ساده، بدن برای تامین انرژی از قند استفاده می‌کند (در واقع نقش قند در بدن مانند نقش بنزین برای ماشین است) و قند مورد نیاز از طریق مصرف مواد خوراکی تامین می‌شود. هورمون انسولین که توسط سلول‌های بتا جزایر لانگرهانس تولید و ترشح می‌شود به عنوان کلید ورود «قند» (یا همان گلوکز) از جریان خون به درون سلول عمل می‌کند. در صورتی که فرد دارای تشخیص دیابت باشد، این کلید به درستی عمل نمی‌کند و در نتیجه قند خون به تدریج به میزان زیادی افزایش می‌یابد. بنابراین، سلول‌ها قادر به تامین انرژی مورد نیاز خود برای ادامه فعالیت نیستند. بالا بودن قند خون برای مدت طولانی دارای عوارض گوناگونی است که مهم‌ترین آنها عبارتند از نفروپاتی (آسیب به کلیه‌ها)، نوروپاتی (آسیب به سیستم عصبی بدن)، رتینوپاتی (آسیب به چشم‌ها)، زخم پای دیابتی و غیره. بنابراین تشخیص به هنگام و درمان دیابت نقش مهمی در سلامت بدن دارد. در این نوشتار از مجله شکربان به بررسی مهم‌ترین روش‌های موجود برای تشخیص انواع مختلف دیابت پرداخته شده است.
دیابت چیست و انواع آن
دیابت دارای انواع مختلفی است ولی سه دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری مهم‌ترین و شایع‌ترین انواع دیابت هستند. در ادامه به بررسی این سه نوع دیابت پرداخته شده است.
- دیابت نوع 1
علت در دیابت نوع 1 سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های تولید کننده انسولین در پانکراس حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. در نتیجه بدن قادر به تولید انسولین کافی نیست یا اصلا انسولین تولید نمی‌کند.
ویژگی‌های دیابت نوع 1
- این نوع دیابت معمولا در کودکان و جوانان تشخیص داده می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد؛
- به دیابت نوع 1 دیابت وابسته به انسولین نیز گفته می‌شود، زیرا افراد دارای تشخیص دیابت نوع 1 نیازمند تزریق انسولین هستند؛
- علائم دیابت نوع 1 معمولا به سرعت ظاهر می‌شوند و شامل تشنگی شدید، تکرر ادرار، گرسنگی شدید، کاهش وزن ناگهانی و خستگی می‌شود؛
- علل دقیق دیابت نوع 1 هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و محیطی در آن نقش دارند.
2. دیابت نوع 2
علت در صورت ابتلا به دیابت نوع 2 بدن به انسولین مقاوم می‌شود، به این معنی که سلول‌های بدن به درستی به انسولین پاسخ نمی‌دهند. در ابتدا پانکراس سعی می‌کند با تولید انسولین بیشتر این مقاومت را جبران کند، اما با گذشت زمان، پانکراس نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند و سطح قند خون افزایش می‌یابد.
ویژگی‌های دیابت نوع 2
- دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع دیابت است و معمولا در بزرگسالان بالای 40 سال تشخیص داده می‌شود، اما به دلیل افزایش چاقی در کودکان و جوانان، شیوع آن در سنین پایین‌تر نیز در حال افزایش است؛
- به دیابت نوع 2 دیابت غیر وابسته به انسولین یا دیابت بزرگسالان نیز گفته می‌شود؛
- علائم دیابت نوع 2 ممکن است به تدریج ظاهر شوند و در ابتدا خفیف باشند، به طوری که فرد ممکن است برای مدت طولانی از دیابت خود بی‌اطلاع باشد. علائم شامل تشنگی، تکرر ادرار، خستگی، تاری دید، عفونت‌های مکرر و دیر خوب شدن زخم‌ها می‌شود؛
- عوامل خطر شامل اضافه وزن یا چاقی، کم‌تحرکی، سابقه خانوادگی دیابت، سن بالا، فشار خون بالا و کلسترول بالا می‌شود؛
- در بسیاری از موارد، دیابت نوع 2 را می‌توان با تغییر سبک زندگی، مانند رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کاهش وزن، کنترل کرد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به داروهای خوراکی یا انسولین باشد.
3. دیابت بارداری
علت دیابت بارداری در دوران بارداری رخ می‌دهد و معمولا پس از زایمان از بین می‌رود. علت بروز این بیماری این است که هورمون‌های بارداری می‌توانند باعث مقاومت به انسولین شوند.
ویژگی‌ها
- دیابت بارداری معمولا در نیمه دوم بارداری تشخیص داده می‌شود؛
- اکثر زنان دارای تشخیص دیابت بارداری پس از زایمان به دیابت نوع 2 مبتلا نمی‌شوند، اما خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده برای آنها افزایش می‌یابد؛
- دیابت بارداری می‌تواند برای مادر و نوزاد عوارضی ایجاد کند، بنابراین تشخیص و مدیریت آن مهم است؛
- غربالگری دیابت بارداری معمولا بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری انجام می‌شود.
- سایر انواع دیابت
انواع کمتر شایع دیابت وجود دارند که به دلایل خاصی ایجاد می‌شوند، مانند:
- دیابت ناشی از بیماری‌های پانکراس مانند پانکراتیت مزمن، سرطان پانکراس و فیبروز سیستیک؛
- دیابت ناشی از داروها مانند گلوکوکورتیکوئیدها (کورتون‌ها) و برخی داروهای ضد روان‌پریشی؛
- دیابت ناشی از اختلالات ژنتیکی مانند دیابت نوزادی و دیابت MODY (دیابت بزرگسالان با شروع جوانی).
تشخیص و مدیریت دیابت
تشخیص دیابت معمولا با آزمایش خون انجام می‌شود. آزمایش‌های رایج شامل آزمایش قند خون ناشتا، آزمایش تحمل گلوکز خوراکی و آزمایش هموگلوبین A1c می‌شود. در ادامه به بررسی این آزمایش‌ها و تفسیر نتایج آنها پرداخته شده است. روش‌های مختلفی برای تشخیص دیابت وجود دارد که پزشکان از آنها استفاده می‌کنند. مهم‌ترین این روش‌ها عبارتند از:
1.آزمایش قند خون ناشتا (Fasting Plasma Glucose – FPG)
نحوه انجام این آزمایش معمولا صبح و پس از حداقل 8 ساعت ناشتا بودن (عدم مصرف غذا یا نوشیدنی به جز آب) انجام می‌شود.
چیزی که اندازه‌گیری می‌شود؟ سطح گلوکز (قند) خون در حالت ناشتا؛
تفسیر نتایج
- قند خون طبیعی قند خون کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی لیتر؛
- مرحله پیش دیابت (اختلال تحمل گلوکز) قند خون بین 100 تا 125 میلی‌گرم در دسی لیتر؛
- دیابت قند خون 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر (در دو آزمایش جداگانه).
برای آشنایی بیشتر با انواع آزمایش‌های موجود برای تشخیص دیابت می‌توانید به مقاله «روش‌های نوین تشخیص دیابت: راهنمای کامل برای تشخیص دیابت نوع یک و دو» مراجعه کنید.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی
(Oral Glucose Tolerance Test – OGTT)
نحوه انجام ابتدا یک نمونه خون ناشتا گرفته می‌شود. سپس فرد یک نوشیدنی حاوی مقدار مشخصی گلوکز (معمولا 75 گرم برای بزرگسالان) می‌نوشد. نمونه‌های خون در فواصل زمانی معین (معمولا 2 ساعت بعد از نوشیدن گلوکز) گرفته می‌شوند.
چیزی که اندازه‌گیری می‌شود؟ نحوه واکنش بدن به گلوکز و میزان پاکسازی گلوکز از خون در طول زمان.
تفسیر نتایج (2 ساعت بعد از نوشیدن گلوکز)
قند خون طبیعی قند خون کمتر از 140 میلی‌گرم در دسی لیتر؛
مرحله پیش دیابت (اختلال تحمل گلوکز) قند خون بین 140 تا 199 میلی‌گرم در دسی لیتر؛
دیابت قند خون 200 میلی‌گرم در دسی لیتر یا بالاتر.
آزمایش هموگلوبین A1C (HbA1c)
نحوه انجام یک نمونه خون ساده گرفته می‌شود. نیاز به ناشتا بودن ندارد.
چیزی که اندازه‌گیری می‌شود؟ میانگین سطح قند خون در 2 تا 3 ماه گذشته. هموگلوبین A1c نشان می‌دهد چه مقدار گلوکز به هموگلوبین (پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون) متصل شده است.
تفسیر نتایج
قند خون طبیعی A1C کمتر از 5.7 درصد؛
مرحله پیش دیابت A1C بین 5.7 تا 6.4 درصد؛
دیابت A1C 6.5% درصد یا بالاتر (در دو آزمایش جداگانه).
- آزمایش قند خون تصادفی (Random Plasma Glucose – RPG)
نحوه انجام یک نمونه خون در هر زمان از روز، بدون توجه به زمان غذا خوردن گرفته می‌شود.
چیزی که اندازه‌گیری می‌شود؟ سطح گلوکز خون در زمان تصادفی.
تفسیر نتایج
دیابت قند خون 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر همراه با علائم دیابت (مانند تشنگی زیاد، تکرر ادرار، کاهش وزن غیر قابل توضیح). این آزمایش به تنهایی برای تشخیص دیابت کافی نیست و باید با آزمایش‌های دیگر تایید شود.
نکات مهم در مورد آزمایش خون برای تشخیص دیابت
تکرار آزمایش برای تشخیص قطعی دیابت، معمولا نتایج آزمایش‌های FPG، OGTT یا A1C باید در دو نوبت جداگانه در محدوده دیابت قرار گیرند، مگر اینکه علائم دیابت واضح باشد و قند خون بسیار بالا باشد؛
علائم دیابت در صورتی که فرد علائم دیابت مانند تشنگی زیاد، تکرر ادرار، گرسنگی شدید، کاهش وزن غیر قابل توضیح، خستگی، تاری دید، یا دیر خوب شدن زخم‌ها را داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های تشخیصی را توصیه کند؛
غربالگری دیابت افراد بالای 45 سال و یا افراد با عوامل خطر دیابت (مانند اضافه وزن، سابقه خانوادگی دیابت، کم تحرکی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، سابقه دیابت بارداری) باید به طور منظم برای دیابت غربالگری شوند؛
مشورت با پزشک تفسیر نتایج آزمایش‌ها و تشخیص نهایی دیابت باید توسط پزشک انجام شود. پزشک با در نظر گرفتن نتایج آزمایش‌ها، علائم بالینی، و سابقه پزشکی فرد، بهترین تصمیم را برای تشخیص و مدیریت دیابت اتخاذ خواهد کرد.
مدیریت دیابت شامل کنترل قند خون از طریق رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، دارو (در صورت نیاز) و پایش منظم قند خون است. هدف از مدیریت دیابت جلوگیری از عوارض بلند مدت آن مانند بیماری‌های قلبی عروقی، آسیب عصبی، آسیب کلیوی، آسیب چشمی و مشکلات پا است. اگر نگران دیابت هستید یا علائم آن را دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب دیابت می‌تواند به شما کمک کند تا زندگی سالم و فعالی داشته باشید.
غربالگری دیابت
انجمن دیابت آمریکا توصیه کرده است که غربالگری معمول برای دیابت نوع 2 برای همه بزرگسالان 35 سال و بالاتر و همچنین برای افراد زیر 35 سال که دارای عوامل خطر دیابت نوع 2 هستند اجرا شود. مهم‌ترین ریسک فاکتورهایی که نشانگر اهمیت غربالگری دیابت هستند عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی؛
- سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 در والدین، خواهر و برادر؛
- سابقه پیش دیابت؛
- سابقه دیابت بارداری؛
- فشار خون بالا (فشار خون بالای 140/90 میلی متر جیوه یا بالاتر)؛
- پایین بودن کلسترولخوب یا HDL (کمتر از 35 میلی گرم در دسی لیتر)؛
- تری گلیسیرید بالا (بالاتر از 250 میلی گرم در دسی لیتر)؛
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)؛
- نداشتن فعالیت بدنی کافی؛
- سایر شرایط بالینی مرتبط با مقاومت به انسولین (مانند آکانتوز نیگریکانس)؛
- سابقه بیماری قلبی عروقی.
در صورتی که نتایج غربالگری طبیعی باشد، توصیه می‌شود غربالگری را حداقل هر سه سال یکبار تکرار کنید. اگر نتایج نشان دهنده پیش دیابت باشد، پزشک معمولا توصیه می‌کند که هر سال یکبار آزمایش شوید.
در صورت ابتلا به دیابت بارداری می‌بایست هر سه سال یکبار غربالگری دیابت نوع 2 را انجام دهید.
درمان انواع مختلف دیابت
مهم‌ترین بخش درمان دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 شامل کنترل قند خون می‌شود. بسته به نوع دیابتی که دارید، این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
انسولین همه افراد دارای تشخیص دیابت نوع 1 نیازمند تزریق روزانه انسولین هستند. برخی از افراد دارای تشخیص دیابت نوع 2 نیز ممکن است به انسولین نیاز داشته باشند. انواع مختلفی از انسولین وجود دارد، از جمله انسولین سریع‌الاثر، انسولین کوتاه‌الاثر، انسولین متوسط‌الاثر و انسولین طولانی‌الاثر. برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع انسولین و کاربرد آنها در کنترل دیابت نوع 1 می‌توانید به مقاله «انواع انسولین» مراجعه کنید؛
داروهای خوراکی یا تزریقی داروهای دیگری نیز برای درمان دیابت نوع 2 وجود دارد. برخی از این داروها به تحریک پانکراس برای تولید و آزادسازی انسولین بیشتر کمک می‌کنند (از جمله گلی بن کلامید، گلی بن کلازید و سیتاگلیپتین). برخی داروهای دیگر نیز تولید گلوکز از کبد را مهار می‌کنند (به‌عنوان مثال، متفورمین) و برخی دیگر به سلول‌های بدن شما کمک می‌کنند تا به انسولین حساس‌تر شوند یا از بازجذب گلوکز توسط کلیه‌ها جلوگیری می‌کنند. داروها به اشکال خوراکی و گاهی اوقات تزریقی هستند. برای آشنایی بیشتر با داروهای کاهنده قند خون می‌توانید به مقاله «داروهای خوراکی کاهش دهنده قند خون (قرص قند)» مراجعه کنید؛
پایش قند خون بسته به برنامه درمانی ممکن است لازم باشد سطح قند خون خود را یک یا چند بار در روز بررسی و ثبت کنید. پایش دقیق تنها راهی است که مطمئن شوید سطح قند خون در محدوده هدف باقی می‌ماند. افراد دارای تشخیص دیابت نوع 1 معمولا نیاز به بررسی سطح قند خون خود حداقل چهار بار در روز دارند. افراد دارای تشخیص دیابت نوع 2 که انسولین مصرف می‌کنند نیز ممکن است نیاز به پایش مکرر داشته باشند. بسیاری از افراد دارای تشخیص دیابت نوع 2 که انسولین مصرف نمی‌کنند معمولا نیازی به پایش قند خون منظم ندارند؛
پایش مداوم گلوکز (CGM) جدیدترین راه برای پایش سطح قند خون است. پایش مداوم قند خون یا Continuous Glucose Monitoring از یک سنسور کوچک استفاده می‌کند که زیر پوست وارد می‌شود و سطح قند خون را هر چند دقیقه یکبار اندازه گیری می‌کند. CGM می‌تواند هشدارهایی را در صورت خیلی پایین یا خیلی بالا رفتن سطح قند خون ارائه دهد؛
تغذیه سالم تغذیه سالم بخش اصلی برنامه درمانی دیابت است. در واقع ممکن است تنها درمان مورد نیاز برای دیابت نوع 2 باشد. با یک متخصص تغذیه باتجربه در مورد دریافت برنامه غذایی متناسب با اهداف سلامتی، ترجیحات و سبک زندگی خود مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر راجع به تغذیه مناسب دیابتی می‌توانید به مقاله «راهنمای جامع رژیم غذایی دیابت: نکات و توصیه‌ها» مراجعه کنید؛
ورزش منظم ورزش منظم نیز بخش اصلی برنامه درمانی دیابت است. ورزش کمک می‌کند تا وزن خود را کنترل کنید، سطح قند خون را کاهش دهید و حساسیت به انسولین را بهبود بخشید. بیشتر بزرگسالان باید حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش هوازی با شدت متوسط یا 75 دقیقه ورزش هوازی با شدت بالا داشته باشند. همچنین سعی کنید بیشتر روزهای هفته ورزش مقاومتی انجام دهید؛
جراحی متابولیک برای دارای تشخیص دیابت نوع 2 که شاخص توده بدنی (BMI) آنها 35 یا بالاتر است، جراحی متابولیک ممکن است گزینه موثری باشد. جراحی متابولیک نوعی جراحی است که برای کمک به کاهش وزن و بهبود سلامت متابولیک انجام می‌شود. انواع مختلفی از جراحی متابولیک وجود دارد. با پزشک خود در مورد اینکه آیا جراحی متابولیک برای شما مناسب است یا خیر صحبت کنید.
درمان دیابت بارداری
درمان دیابت بارداری شامل کنترل سطح قند خون برای حفظ سلامت مادر و کودک می‌شود. درمان دیابت بارداری ممکن است شامل موارد زیر بشود:
پایش قند خون در صورت ابتلا به دیابت بارداری می‌بایست سطح قند خون چند بار در روز بررسی شود، به‌ویژه در هنگام ناشتا و بعد از غذا؛
تغذیه سالم شما باید از یک برنامه غذایی سالم پیروی کنید که به در کنترل سطح قند خون کمک کند. متخصص تغذیه می‌تواند به شما در ایجاد یک برنامه غذایی متناسب با نیازهای شما کمک کند؛
ورزش منظم ورزش منظم کمک می‌کند تا سطح قند خون را کنترل کنید. پزشک ممکن است ورزش با شدت متوسط را برای 30 دقیقه بیشتر روزهای هفته توصیه کند؛
انسولین یا داروهای خوراکی اگر رژیم غذایی و ورزش برای کنترل سطح قند خون کافی نباشد، ممکن است نیاز به مصرف انسولین یا داروهای خوراکی وجود داشته باشد. برخی از داروهای خوراکی برای استفاده در دوران بارداری بی خطر هستند، اما برخی دیگر نیستند. پزشک در مورد اینکه کدام داروها برای شما مناسب هستند با شما صحبت خواهد کرد.
پزشک سطح قند خون شما را پس از زایمان بررسی می‌کند. دیابت بارداری معمولا پس از زایمان از بین می‌رود. با این حال، اگر دیابت بارداری داشته‌اید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده قرار دارید.
درمان دیابت نوع 1
از آنجا که در حال حاضر درمان قطعی برای دیابت نوع 1 وجود ندارد مداخلات درمانی مربوط به آن مادام العمر بوده و شامل موارد زیر می‌شود:
مصرف انسولین افراد دارای تشخیص دیابت نوع 1 می‌بایست چندین بار در روز انسولین مصرف کنید(یا به صورت تزریق یا با پمپ انسولین). دفعات نیاز به تزریق انسولین توسط پزشک و بر اساس شرایط کنترل قند خون و همچنین سبک زندگی فرد تعیین می‌شود؛
شمارش کربوهیدرات، برنامه ریزی وعده‌های غذایی و ورزش مشورت با متخصص تغذیه با تجربه در حوزه دیابت می‌تواند به شما در یادگیری نحوه شمارش کربوهیدرات و ایجاد یک برنامه غذایی که با درمان انسولین هماهنگ باشد کمک کند. توجه داشته باشید که ورزش منظم نیز به کنترل قند خون کمک می‌کند؛
پایش منظم قند خون ممکن است لازم باشد سطح قند خون خود را چندین بار در روز بررسی کنید، به‌ویژه قبل از غذا و قبل از خواب؛
آزمایش هموگلوبین A1c آزمایش A1c نشانگر وضعیت قند خون فرد در طول 3 ماه گذشته است (به این علت که طول عمر گلبول‌های قرمز به صورت میانگین 120 روز است). این آزمایش دقت بالایی برای نشان دادن وضعیت کنترل قند خون دارد. تفسیر نتایج این آزمایش به اینصورت است که:
- قند خون طبیعی A1C کمتر از 5.7 درصد؛
- مرحله پیش دیابت A1C بین 5.7 تا 6.4 درصد؛
- دیابت A1C 5% درصد یا بالاتر (در دو آزمایش جداگانه).
درمان دیابت نوع 2 (یا دیابت بزرگسالان)
درمان دیابت نوع 2 عمدتا شامل تغییرات سبک زندگی، پایش قند خون، مصرف داروهای کاهنده قند خون و به ندرت دریافت انسولین می‌شود. در ادامه به بررسی مهم‌ترین مداخلات برای درمان دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان پرداخته شده است.
تغییرات سبک زندگی تغییرات سبک زندگی شامل کاهش وزن، تغذیه سالم و ورزش منظم می‌شود. در برخی موارد، تغییرات سبک زندگی ممکن است تنها درمان مورد نیاز برای دیابت نوع 2 باشد؛
پایش قند خون ممکن است لازم باشد سطح قند خون خود را به طور منظم بررسی کنید، به‌ویژه اگر انسولین مصرف می‌کنید؛
داروهای دیابت داروهای گوناگونی برای درمان دیابت نوع 2 در دسترس هستند، از جمله داپاگلیفلوزین، امپاگلیفلوزین، لیناگلیپتین و سیتاگلیپتین. برای آشنایی بیشتر با داروهای کاهنده قند خون می‌توانید به مقاله «داروهای خوراکی کاهش دهنده قند خون (قرص قند)» مراجعه کنید؛
انسولین اگر تغییرات سبک زندگی و داروها برای کنترل سطح قند خون کافی نباشد، ممکن است نیاز به مصرف انسولین داشته باشید. برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع انسولین و کاربرد آنها در کنترل دیابت نوع 1 می‌توانید به مقاله «انواع انسولین» مراجعه کنید؛
علائم دیابت (قند خون بالا)
علائم دیابت نوع 1 و نوع 2 می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تشنگی بیش از حد؛
- تکرر ادرار؛
- کاهش وزن غیر قابل توضیح؛
- افزایش گرسنگی؛
- تاری دید؛
- خستگی؛
- زخم‌هایی که به کندی بهبود می‌یابند؛
- عفونت‌های مکرر، مانند عفونت‌های پوست، لثه یا مثانه؛
- نواحی تیره رنگ پوست، معمولا در زیر بغل و گردن (آکانتوز نیگریکانس).
علائم دیابت نوع 1 می‌تواند به سرعت در طی چند هفته ظاهر شود. علائم دیابت نوع 2 اغلب به آرامی ایجاد می‌شود (طی چند سال) و ممکن است بسیار خفیف باشد به‌نحوی‌که ممکن است حتی متوجه آنها نشوید. بسیاری از افراد دارای تشخیص دیابت نوع 2 علائم آشکاری ندارند و معمولا زمانی از بیماری خود آگاه می‌شوند که قند خون آنها برای زمانی طولانی بالا بوده است. همچنین توجه داشته باشید که دیابت بارداری معمولا علائمی ندارد.
پیشگیری از دیابت
انتخاب‌های سبک زندگی سالم می‌توانند به پیشگیری از دیابت نوع 2 کمک کنند، حتی اگر دیابت در خانواده شما وجود داشته باشد. اقدامات پیشگیرانه زیر می‌تواند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند:
اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، وزن کم کنید کاهش 5 تا 10% وزن بدن می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را به طور قابل توجهی کاهش دهد؛
به طور منظم فعالیت بدنی داشته باشید هدف حداقل 30 دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط در بیشتر روزهای هفته است؛
غذاهای سالم بخورید رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل انتخاب کنید. همچنین مصرف غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی‌های شیرین و چربی‌های ناسالم را محدود کنید. برای اطلاعات بیشتر در این رابطه می‌توانید به مقاله «روش‌های موثر تنظیم قند خون با تغذیه و ورزش» مراجعه کنید؛
در صورتی که سابقه دیابت بارداری دارید، برای پیشگیری از دیابت نوع 2 اقداماتی انجام دهید این اقدامات شامل کاهش وزن، ورزش منظم و تغذیه سالم می‌شود.
از کجا بفهمیم دیابت نوع یک داریم یا نوع دو؟
به‌طور کلی یکسری تفاوت‌های کلیدی بین دیابت نوع یک و نوع دو وجود دارد که می‌تواند به شناسایی نوع دیابت کمک کند. در ادامه به مهم‌ترین تفاوت‌های میان انواع مختلف دیابت پرداخته شده است.
تفاوت‌های کلیدی بین دیابت نوع یک و نوع دو
سن شروع بیماری
دیابت نوع یک معمولا در کودکان و نوجوانان یا جوانان (زیر 30 سال) تشخیص داده می‌شود، اگرچه می‌تواند در هر سنی رخ دهد. شروع علائم معمولا ناگهانی و سریع است؛
دیابت نوع دو بیشتر در بزرگسالان (بالای 40 سال) تشخیص داده می‌شود، اما با افزایش چاقی در کودکان و جوانان در سنین پایین‌تر نیز دیده می‌شود. شروع علائم معمولا تدریجی و آهسته است و ممکن است فرد برای مدت طولانی از بیماری خود بی‌خبر باشد
علت بیماری
دیابت نوع یک یک بیماری خودایمنی است. سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های تولید کننده انسولین در پانکراس حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. در نتیجه بدن دیگر انسولین تولید نمی‌کند یا تولید آن بسیار کم می‌شود؛
دیابت نوع دو عمدتا ناشی از مقاومت به انسولین است. سلول‌های بدن به درستی به انسولین پاسخ نمی‌دهند (مقاوم می‌شوند). پانکراس در ابتدا انسولین بیشتری تولید می‌کند تا این مقاومت را جبران کند، اما به مرور زمان پانکراس خسته شده و توانایی تولید انسولین کافی را از دست می‌دهد. عوامل ژنتیکی و سبک زندگی (چاقی، کم‌تحرکی) نقش مهمی در ایجاد دیابت نوع دو دارند.
نیاز به انسولین
دیابت نوع یک افراد دارای تشخیص دیابت نوع یک حتما به انسولین نیاز دارند و باید از ابتدای تشخیص انسولین تزریق کنند تا زنده بمانند و قند خون خود را کنترل کنند؛
دیابت نوع دو در ابتدا ممکن است بتوان با تغییر سبک زندگی (رژیم غذایی و ورزش) و داروهای خوراکی قند خون را کنترل کرد، اما بخش قابل‌توجهی از افراد دارای تشخیص دیابت نوع دو در نهایت به انسولین نیاز پیدا می‌کنند، به‌ویژه با گذشت زمان و پیشرفت بیماری.
وزن بدن در زمان تشخیص
دیابت نوع یک معمولا افراد دارای تشخیص دیابت نوع یک در زمان تشخیص وزن طبیعی دارند یا کاهش وزن را تجربه می‌کنند (به دلیل از دست دادن گلوکز از طریق ادرار و تجزیه بافت‌های بدن برای انرژی)؛
دیابت نوع دو بیشتر افراد دارای تشخیص دیابت نوع دو در زمان تشخیص اضافه وزن دارند یا اینکه چاق هستند. چاقی یکی از عوامل خطر اصلی دیابت نوع دو است.
علائم بیماری
دیابت نوع یک علائم معمولا شدیدتر و سریع‌تر ظاهر می‌شوند و شامل تشنگی شدید، تکرر ادرار، گرسنگی شدید، کاهش وزن ناگهانی، خستگی و ضعف شدید، تاری دید می‌شوند؛
دیابت نوع دو علائم ممکن است خفیف‌تر و تدریجی باشند و در ابتدا حتی ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد. علائم مشابه دیابت نوع یک ولی معمولا با شدت کمتر است.
سابقه خانوادگی
دیابت نوع یک سابقه خانوادگی دیابت نوع یک کمتر از دیابت نوع دو اهمیت دارد، اما وجود سابقه خانوادگی بیماری‌های خودایمنی ممکن است خطر را افزایش دهد؛
دیابت نوع دو سابقه خانوادگی دیابت نوع دو بسیار شایع است و خطر ابتلا به این بیماری را به شدت افزایش می‌دهد.
جدول انواع دیابت
ویژگی | دیابت نوع یک | دیابت نوع دو |
سن شروع | کودکان، نوجوانان، جوانان (معمولاً زیر 30 سال) | بزرگسالان (معمولا بالای 40 سال)، اما سنین پایین‌تر هم ممکن است |
شروع علائم | ناگهانی و سریع | تدریجی و آهسته |
علت اصلی | خودایمنی (تخریب سلول‌های تولید کننده انسولین) | مقاومت به انسولین و اختلال در تولید انسولین |
تولید انسولین | کم یا عدم تولید انسولین | مقاومت به انسولین، در ابتدا تولید بالا، سپس کاهش |
نیاز به انسولین | ضروری از ابتدا | ممکن است در ابتدا نیاز نباشد، اما اغلب در آینده لازم می‌شود |
وزن در زمان تشخیص | طبیعی یا کاهش وزن | اضافه وزن یا چاقی |
شدت علائم | معمولا شدیدتر | معمولاً خفیف‌تر |
سابقه خانوادگی | کمتر مهم | بسیار مهم |
مهم این اطلاعات فقط برای آگاهی‌بخشی است و جایگزین تشخیص پزشکی نیست. اگر نگران دیابت هستید یا علائم آن را تجربه می‌کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام آزمایش خون (مانند قند خون ناشتا، هموگلوبین A1c، تست تحمل گلوکز خوراکی) و بررسی دقیق شرایط شما، نوع دیابت را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز خواهد کرد.
3 نظر
[…] بالا می‌شود).تری‌گلیسیرید بالا می‌تواند نشانه‌ای از دیابت نوع 2 یا پیش دیابت باشد. هر دو بیماری با سطوح غیرطبیعی گلوکز […]
[…] با گذشت زمان، این می‌تواند منجر به پیش دیابت و دیابت نوع 2 شود؛افزایش وزن یکی از کارکردهای انسولین کمک به […]
[…] بر مقاومت به انسولین تولید کند که می‌تواند منجر به دیابت نوع 2 […]