دیابت نوع یک زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های تولید کننده انسولین در پانکراس حمله و تمام یا بخشی از آنها را نابود می‌کند. تاکنون دلیل تخریب این سلول‌ها توسط سیستم ایمنی بدن شناسایی نشده است ولی حدس زده می‌شود سیستم ایمنی این افراد توسط ویروس‌های سرماخوردگی دچار اختلال می‌شود. بنابراین دیابت نوع یک موروثی نیست و هیچ ارتباطی با تغذیه یا سبک زندگی شما ندارد و بر اساس فرایندهای خودایمنی ناشناخته رخ می‌دهد. انسولین هورمونی است که از طریق تنظیم تبدیل موادخوراکی مصرفی به انرژی (قند) و کمک به سلول‌ها برای دریافت مواد موردنیاز خود از خون در تنظیم قندخون نقش بسیار مهمی دارد. با مختل شدن عملکرد انسولین میزان قندخون در طول زمان شروع به افزایش می‌کند. به دیگر سخن، زمانی‌که فرد به دیابت نوع یک مبتلا می‌شود بدن همچنان کربوهیدرات موجود در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها را می‌شکند و آنها را به گلوکز (قند) تبدیل می‌کند، اما پس از ورود گلوکز به جریان خون هیچ انسولینی وجود ندارد تا گلوکز بتواند با استفاده از آن وارد سلول‌های بدن شود و در نتیجه قندخون سطوح بالایی خواهد داشت و در صورتی‌که فرد دارای تشخیص دیابت نوع یک انسولین خارجی دریافت نکند به سرعت دچار کتواسیدوز شده و ظرف چندسال فوت خواهد کرد.
دیابت نوع یک بیشتر در افراد کمتر از 30 سال رخ می‌دهد -عمدتا کودکان و نوجوانان. به همین دلیل دیابت کودکان یا دیابت نوجوانان نیز نامیده می‌شود. از منظر ارثی بودن و سابقه ابتلا نیز، این نوع از دیابت ارثی محسوب نمی‌شود و در بستگان درجه یک فرد تقریبا هیچ سابقه‌ای از دیابت نوع یک مشاهده نمی‌شود.
سبب‌شناسی علائم دیابت نوع یک
هنگامی که قندخون به مقدار زیادی افزایش می‌یابد و انسولینی برای مصرف آن وجود ندارد بدن شروع به دفع گلوکز از طریق کلیه‌ها می‌کند، که باعث می‌شود فرد تکرر ادرار داشته باشد. تکرر ادرار نیز خود باعث تشنگی شدید می‌شود، که دومین علامت دیابت محسوب می‌شود. همچنین به این دلیل که سلول‌های بدن قادر به دریافت انرژی از خون نیستند فرد احساس خستگی و رخوت شدید خواهد داشت. در واکنش به کمبود انرژی سلول‌ها، بدن شروع به شکستن سلول‌های چربی برای تامین انرژی می‌کند. به همین دلیل افراد پیش از اطلاع از دیابت خود کاهش وزن را نیز تجربه می‌کنند. این علائم ظرف چند روز تا چند هفته بروز می‌یابند، بنابراین مهم‌ترین و رایج‌ترین علائم دیابت عبارتند از:
- تکرر ادرار؛
- تشنگی شدید؛
- رخوت؛
- گرسنگی شدید؛
- کاهش وزن نامعمول؛
- تاری دید.
تشنگی شدید در این حالت با اینکه فرد به‌صورت مداوم پشت سرهم آب می‌نوشد بازهم احساس تشنگی دارد. علت اصلی آن نیز دهیدراته‌شدن (کمبود آب) ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های بدن می‌باشد. منشاء دهیدراته‌شدن نیز این است که در صورت افزایش قندخون بدن شروع به خارج کردن آب از بافت‌ها برای رقیق کردن خون می‌کند.
تکرر ادرار تکرر ادرار دو علت اصلی دارد: (الف) تلاش بدن برای کاهش قندخون از طریق دفع آن از طریق ادرار؛ و (ب) نوشیدن بیش از حد آب برای جبران دهیدراته شدن ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های بدن می‌باشد.
گرسنگی شدید فرد دارای تشخیص دیابت ممکن است حتی پس از صرف مواد خوراکی نیز احساس گرسنگی داشته باشد. احساس گرسنگی دائمی به این دلیل است که سلول‌های بدن قادر به دریافت انرژی کافی از جریان خون نیستند.
کاهش وزن نامعمول فرد دارای تشخیص دیابت نوع یک ممکن است به صورت معمول وعده‌های غذایی را مصرف کند ولی دائما احساس گرسنگی داشته باشد، و در عین حال وزن او نیز در حال کاهش باشد. کاهش وزن به این علت است که در صورت عدم دریافت انرژی کافی از مواد خوراکی مصرفی بدن شروع به تجزیه منابع انرژی ذخیره شده می‌کند -شامل منابع چربی و پروتئینی. که تجزیه این منابع ذخیره شده سبب کاهش وزن می‌شود.
رخوت گلوکز (قندخون) یکی از مهم‌ترین منابع انرژی بدن می‌باشد. در صورت ابتلا به دیابت سلول‌های بدن قادر به دریافت گلوکز از جریان خون برای تامین انرژی خود نیستند که موجب به خستگی و رخوت دائمی در فرد می‌شود.
تاری دید بالا بودن غیرمعمول قندخون می‌تواند سبب تاری دید شود. علت اصلی تاری دید نیز نفوذ مایعات به کانال‌های بینایی می‌باشد. عموما پس از کاهش میزان قندخون تاری دید نیز برطرف می‌شود. دقت داشته باشید که تاری دید متفاوت از رتینوپاتی دیابتی است که عموما در طول زمان به علت آسیب‌های ناشی از قندخون بالا ایجاد می‌شود.
افراد دارای تشخیص دیابت نوع یک ممکن است دچار وضعیت کتواسیدوز شوند که مهم‌ترین علائم آن عبارتند از:
- تنفس سریع؛
- خشکی پوست و دهان؛
- سرخی صورت؛
- استشمام بوی میوه از دهان؛
- استفراغ یا درد در ناحیه شکم.
در صورتی‌که فرد یک یا چند مورد از علائم دیابت نوع یک را داشته باشد باید در نزدیک‌ترین زمان به پزشک مراجعه نماید، اما اگر فردی دچار علائم کتواسیدوز باشد باید خیلی سریع کمک پزشکی دریافت کند.
زندگی با دیابت نوع یک
افراد دارای تشخیص دیابت نوع یک باید دائما با استفاده از دستگاه سنجش قندخون میزان قند خود را تعیین و با استفاده از تزریق یا پمپ انسولین قندخون خود را در دامنه طبیعی نگه‌دارند. این افراد به هنگام تعیین مقدار انسولین مورد نیاز باید توجه داشته باشند که تحرک فیزیکی، مواد خوراکی مصرفی، استرس، آب‌وهوا، ساعت روز و بسیاری از عوامل دیگر نیز بر میزان قندخون تاثیر می‌گذارند -باید دقت داشت که تزریق بیش از حد انسولین منجر به سطوح بسیار پایین قندخون و تزریق کمتر از حد آن موجب بالا بودن سطح قندخون (هیپوگلیسمی) می‌شود.
فرد پس از تزریق انسولین حس بهتری خواهد داشت و سطح قندخون او به دامنه طبیعی باز می‌گردد. اهمیت تنظیم قندخون از این جهت است که سطوح بالای آن می‌تواند آسیب‌هایی جدی به قلب، چشم‌ها، پاها و کلیه‌ها وارد کند. نکته امیدبخش این است که از طریق درمان و مراقبت مناسب تاثیرات بلندمدت دیابت و سطوح بالای قندخون به خوبی قابل مدیریت هستند. در صورتی‌که سطح قندخون برای مدتی طولانی بالا باشد، فرد احساس تهوع خواهد داشت و تنفس او بوی خاصی به خود می‌گیرد.
درمان دیابت نوع یک
در حال حاضر درمان‌های مختلفی برای کمک به افراد دارای تشخیص دیابت نوع یک برای مدیریت دیابت وجود دارد، اما باید توجه داشت که هر فرد دارای نیازهای خاص خود می‌باشد و درمانی قطعی و یکسان برای تمام افراد دارای تشخیص دیابت نوع یک وجود ندارد. اگر فرد دارای تشخیص دیابت نوع یک باشدد، برای کنترل قندخون خود نیازمند دریافت انسولین خارجی است -چه از طریق تزریق و چه از طریق پمپ انسولین.
دیابت نوع دو چه تفاوتی با دیابت نوع یک دارد؟
دو نوع اصلی از دیابت وجود دارد: دیابت نوع یک و دیابت نوع دو. هر دو نوع دیابت علائم یکسانی دارند و در طول زمان مشکلات و عوارض مشابهی ایجاد می‌کنند. باوجود این، سبب‌شناسی بسیار متفاوتی دارند. دیابت نوع یک به علت عدم تولید انسولین توسط پانکراس رخ می‌دهد و معمولا پیش از 30 سالگی، به‌ویژه در دوران کودکی، بروز می‌یابد و ارتباطی با وزن یا رژیم غذایی فرد ندارد. علت دقیق بروز دیابت نوع یک شناخته شده نیست اما مهم‌ترین عوامل خطر آن عبارتند از ژنتیک و سابقه خانوادگی. در صورتی‌که فردی مبتلا به دیابت نوع یک شود پانکراس او یا انسولین اندکی تولید می‌کند یا اصلا تولید انسولین ندارد و نیاز است که برای متابولیسم قندخون(گلوکز) به صورت منظم انسولین تزریق نماید. دیابت نوع یک قابل مدیریت می‌باشد اما درمانی قطعی ندارد و امکان معکوس ساختن آن نیز وجود ندارند. ابتلا به دیابت نوع دو ممکن است چندین سال طول بکشد و عموما تا زمانی که عوارض دیابت آشکار نشده‌اند فرد از دیابت خود آگاه نمی‌شود. هرچند که سبب‌شناسی این دو نوع از دیابت متفاوت می‌باشد اما هر دو دارای عوارض مشابهی می‌باشند که رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- بیماری‌های قلبی؛
- نوروپاتی یا آسیب به اعصاب بدن؛
- رتینوپاتی یا مشکلات بینایی و حتی کوری؛
- نفروپاتی یا آسیب به کلیه‌ها؛
- عفونت‌های پوستی و دهانی؛
- عفونت‌های پا، که ممکن است منجر به قطع پا شود؛
- پوکی استخوان.
){kind=link}
بدون دیدگاه