انسولین گلارژین: کاربردها، عوارض و نحوه صحیح نگهداری
انسولین گلارژین (Insulin Glargine) یک آنالوگ طولانی‌اثر انسولین است که برای کنترل قند خون در افراد دارای تشخیص دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 به‌کار می‌رود. انسولین گلارژین با ایجاد پایه انسولین یکدست در طول شبانه‌روز، کمک می‌کند تا قند خون در فواصل بین وعده‌های غذایی و هنگام خواب در محدوده هدف باقی بماند و خطر نوسانات ناگهانی (هیپوگلیسمی (افت شدید قند خون) یا هیپرگلیسمی (افزایش شدید قند خون)) کاهش یابد.
دیابت ملیتوس یک بیماری مزمن متابولیک است که با افزایش سطح قند خون (هیپرگلیسمی) شناخته می‌شود. این بیماری ناشی از نقص در تولید انسولین توسط پانکراس (دیابت نوع 1) یا مقاومت سلول‌های بدن به انسولین (معروف به «مقاومت به انسولین») و نقص نسبی در تولید و ترشح انسولین (دیابت نوع 2) است. انسولین هورمونی حیاتی است که توسط سلول‌های بتا در جزایر لانگرهانس پانکراس تولید و ترشح می‌شود و نقش کلیدی در تنظیم متابولیسم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها ایفا می‌کند. این هورمون با تسهیل ورود گلوکز از جریان خون به داخل سلول‌ها، به‌ویژه سلول‌های عضلانی، چربی و کبدی، سطح قند خون را کاهش می‌دهد و انرژی مورد نیاز سلول‌ها را تامین می‌کند.
درمان دیابت، به‌ویژه در موارد پیشرفته یا در دیابت نوع 1 که تولید انسولین به طور کامل یا تقریبا کامل متوقف شده است، اغلب نیازمند استفاده از انسولین خارجی است. انسولین‌های مصنوعی بر اساس ویژگی‌های فارماکوکینتیکی و فارماکودینامیکی خود به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند، از جمله انسولین‌های سریع‌الاثر (Rapid-acting)، کوتاه‌اثر (Short-acting)، میان‌اثر (Intermediate-acting) و طولانی‌اثر (Long-acting) یا پایه (Basal). هر دسته از این انسولین‌ها برای پوشش نیازهای متفاوتی از تنظیم قند خون طراحی شده‌اند.
انسولین‌های پایه یا طولانی‌اثر، به منظور فراهم کردن یک سطح ثابت و پایدار از انسولین در بدن در طول شبانه‌روز به کار می‌روند. این نوع انسولین‌ها، با تقلید عملکرد ترشح پایه انسولین توسط پانکراس در افراد سالم، از افزایش قند خون در فواصل بین وعده‌های غذایی و در طول شب جلوگیری می‌کنند. یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین انسولین‌های پایه، انسولین گلارژین (Insulin Glargine) است.
انسولین گلارژین چیست؟
انسولین گلارژین یک آنالوگ انسولین انسانی با اثر طولانی است که از طریق تغییرات در ساختار مولکولی انسولین انسانی تولید شده است. این تغییرات باعث می‌شوند که انسولین گلارژین پس از تزریق زیرجلدی در محل تزریق به صورت میکروکریستال‌هایی با pH اسیدی تجمع یابد. پس از تزریق این میکروکریستال‌ها به آرامی در جریان خون حل شده و به فرم فعال خود تبدیل می‌شوند. حل شدن تدریجی منجر به آزادسازی آهسته و پیوسته انسولین گلارژین در بدن در طول یک دوره زمانی طولانی (معمولا تا 24 ساعت یا بیشتر، بسته به دوز و شرایط فرد) می‌شود.
انسولین گلارژین در مقایسه با انسولین‌های میان‌اثر مانند انسولین NPH، پروفایل اثر بسیار یکنواخت‌تر و بدون پیک مشخصی دارد. این ویژگی به این معنی است که سطح انسولین در خون پس از تزریق گلارژین به سرعت افزایش نمی‌یابد و در طول زمان نسبتا ثابت باقی می‌ماند. این پایداری در سطح انسولین به کنترل بهتر قند خون پایه و کاهش نوسانات آن در طول شبانه‌روز کمک می‌کند.
دو فرم اصلی از انسولین گلارژین در بازار موجود است:
- انسولین گلارژین U-100 (100 واحد در میلی‌لیتر) فرم رایج‌ترین نوع گلارژین است و معمولا با نام تجاری لانتوس (Lantus) یا باساگلار (Basaglar) شناخته می‌شود. این فرم به صورت ویال و قلم تزریقی موجود است و اثر آن معمولا تا 24 ساعت یا کمی بیشتر طول می‌کشد. برای آشنایی بیشتر با انسولین لانتوس می‌توانید به مقاله «انسولین لانتوس (Insulin Lantus) یا انسولین گلارژین» مراجعه کنید؛
- انسولین گلارژین U–300 (300 واحد در میلی‌لیتر) این فرم غلیظ‌تر از گلارژین U-100 است و با نام تجاری توژئو (Toujeo) شناخته می‌شود. گلارژین U-300 به دلیل غلظت بالاتر و نحوه آزادسازی کندتر از محل تزریق دارای اثر طولانی‌تری است (معمولا تا 36 ساعت) و پروفایل اثر یکنواخت‌تری نسبت به U-100 دارد. این ویژگی می‌تواند برای برخی افراد دارای تشخیص دیابت، به‌ویژه آنهایی که نیاز به دوزهای بالای انسولین دارند یا با نوسانات قند خون شبانه مواجه هستند، مزیت محسوب شود. برای آشنایی بیشتر با انسولین توجئو می‌توانید به مقاله «انسولین توجئو (Toujeo): کاربردها، عوارض و نحوه مصرف» مراجعه کنید.
مکانیسم تاثیر انسولین گلارژین
انسولین گلارژین به عنوان یک آنالوگ انسولین با اتصال به گیرنده‌های انسولین روی سطح سلول‌های هدف، به‌ویژه سلول‌های کبدی، عضلانی و چربی، عمل می‌کند. این اتصال باعث فعال‌سازی آبشاری از واکنش‌های داخل سلولی می‌شود که منجر به فرآیندهای زیر می‌شود:
- افزایش برداشت گلوکز توسط سلول‌ها انسولین باعث افزایش انتقال دهنده‌های گلوکز (مانند GLUT4) به سطح غشای سلول‌های عضلانی و چربی می‌شود و در نتیجه ورود گلوکز از خون به داخل این سلول‌ها را تسهیل می‌کند؛
- کاهش تولید گلوکز توسط کبد (گلوکونئوژنز و گلیکوژنولیز) انسولین فعالیت آنزیم‌های کلیدی در مسیرهای تولید گلوکز در کبد را مهار کرده و تولید و آزادسازی گلوکز به جریان خون را کاهش می‌دهد؛
- افزایش ذخیره گلوکز به‌صورت گلیکوژن در کبد و عضلات به‌طورکلی حدود دو-سوم گلوکز دریافتی از هر وعده غذایی به صورت گلیکوژن در کبد ذخیره می‌شود و به تدریج در فاصله میان وعده‌های غذایی به گلوکز تجزیه شده و وارد خون می‌شود. انسولین فعالیت آنزیم‌های دخیل در سنتز گلیکوژن را افزایش می‌دهد و موجب افزایش ذخیره گلوکز می‌شود؛
- اثرات بر متابولیسم چربی و پروتئین انسولین باعث افزایش ذخیره چربی در سلول‌های چربی و کاهش تجزیه پروتئین‌ها می‌شود.
انسولین گلارژین به دلیل ساختار شیمیایی و نحوه فرمولاسیون خود پس از تزریق به‌صورت تدریجی در بدن آزاد می‌شود. همانطورکه اشاره شد، فرمولاسیون اسیدی آن باعث تشکیل میکروکریستال‌ها در محل تزریق می‌شود. در pH فیزیولوژیک بدن (حدود 7.4)، این میکروکریستال‌ها به آرامی حل شده و هگزامرهای انسولین گلارژین به مونومرها تفکیک می‌شوند. این مونومرها سپس وارد جریان خون شده و به گیرنده‌های انسولین متصل می‌شوند. این فرآیند حل شدن و تفکیک آهسته باعث جذب کند و پیوسته انسولین به جریان خون و در نتیجه اثر طولانی‌مدت و یکنواخت آن می‌شود.
موارد مصرف انسولین گلارژین
انسولین گلارژین در درمان دیابت ملیتوس در موارد زیر کاربرد دارد:
- دیابت نوع 1 تمام افراد دارای تشخیص دیابت نوع 1 نیاز به دریافت انسولین خارجی دارند. انسولین گلارژین به عنوان جزء اصلی رژیم درمانی، به عنوان انسولین پایه (Basal Insulin) استفاده می‌شود. در این رژیم درمانی، انسولین گلارژین معمولا روزی یک یا دو بار تزریق می‌شود تا نیاز پایه بدن به انسولین را در طول شبانه‌روز پوشش دهد. برای کنترل افزایش قند خون پس از وعده‌های غذایی (پوشش نیاز به انسولین وعده‌ای یا بلوس)، از انسولین‌های سریع‌الاثر یا کوتاه‌اثر استفاده می‌شود؛
- دیابت نوع 2 انسولین گلارژین در افراد دارای تشخیص دیابت نوع 2 که کنترل قند خون آنها با استفاده از تغییرات در سبک زندگی (رژیم غذایی و ورزش) و داروهای خوراکی کاهنده قند خون به حد مطلوب نرسیده است، تجویز می‌شود. در بسیاری از موارد انسولین گلارژین به عنوان اولین خط درمانی تزریقی اضافه می‌شود. در افراد دارای تشخیص دیابت نوع 2 ممکن است انسولین گلارژین به تنهایی (در مراحل اولیه نیاز به انسولین) یا در ترکیب با داروهای خوراکی و/یا انسولین‌های وعده‌ای استفاده شود. هدف اصلی از اضافه کردن انسولین گلارژین در دیابت نوع 2 کاهش قند خون پایه ناشتا و بهبود کنترل کلی قند خون است.
تصمیم برای شروع درمان با انسولین گلارژین و تعیین دوز مناسب باید توسط پزشک معالج و بر اساس وضعیت بالینی بیمار، سطح قند خون (شامل قند خون ناشتا، قند خون پس از غذا و هموگلوبین گلیکوزیله یا HbA1c ) و سایر عوامل مرتبط صورت گیرد.
مزایای انسولین گلارژین
استفاده از انسولین گلارژین در درمان دیابت، به‌ویژه در مقایسه با انسولین‌های میان‌اثر مانند NPH دارای مزایای قابل توجهی است:
- پروفایل اثر یکنواخت و بدون پیک مهمترین مزیت انسولین گلارژین پروفایل اثر صاف و بدون پیک مشخص آن است. این ویژگی منجر به سطح ثابت‌تر انسولین در طول 24 ساعت (برای U-100) یا بیشتر (برای U-300) می‌شود. این پایداری در سطح انسولین پایه به کنترل پیوسته قند خون و جلوگیری از نوسانات شدید آن کمک می‌کند؛
- کاهش خطر هیپوگلیسمی، به‌ویژه هیپوگلیسمی شبانه به دلیل عدم وجود پیک مشخص در پروفایل اثر، انسولین گلارژین کمتر باعث افت ناگهانی و شدید قند خون (هیپوگلیسمی) می‌شود. این مزیت به‌ویژه در پیشگیری از هیپوگلیسمی شبانه، که می‌تواند خطرناک باشد و اغلب بدون علامت رخ می‌دهد، بسیار مهم است. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که انسولین گلارژین در مقایسه با NPH، با خطر کمتری از هیپوگلیسمی، به‌ویژه در طول شب، همراه است؛
- کاهش دفعات تزریق معمولا انسولین گلارژین به‌صورت یک بار در روز تزریق می‌شود (برای U-100)، که این امر سهولت استفاده و پذیرش درمان توسط بیمار را افزایش می‌دهد. در برخی موارد، به‌ویژه با گلارژین U-100 با دوزهای بالا یا در برخی افراد دارای تشخیص دیابت خاص ممکن است نیاز به دو تزریق در روز باشد، اما در بسیاری از موارد، یک تزریق روزانه کافی است. گلارژین U-300 به دلیل اثر طولانی‌تر، حتی در افراد دارای تشخیص دیابت با نیاز به دوزهای بالاتر، معمولا نیاز به یک تزریق روزانه دارد؛
- کنترل بهتر قند خون پایه و HbA1c با فراهم کردن یک سطح ثابت از انسولین پایه، گلارژین به طور موثری قند خون ناشتا را کاهش داده و در نهایت منجر به بهبود کنترل کلی قند خون می‌شود که با کاهش سطح هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) سنجیده می‌شود. کاهش HbA1c به پیشگیری یا به تاخیر انداختن عوارض طولانی‌مدت دیابت کمک می‌کند؛
- انعطاف‌پذیری در زمان تزریق (تا حدی) در حالی‌که توصیه می‌شود انسولین گلارژین هر روز در یک ساعت مشخص تزریق شود، اما اثر طولانی‌مدت آن اجازه می‌دهد تا در صورت لزوم، زمان تزریق تا چند ساعت جابجا شود بدون اینکه تاثیر قابل توجهی بر کنترل کلی قند خون داشته باشد (این مورد بیشتر در مورد گلارژین U-300 صادق است). این انعطاف‌پذیری می‌تواند برای آن دسته از افراد دارای تشخیص دیبات که برنامه روزانه ثابتی ندارند، مفید باشد؛
- امکان ترکیب با سایر رژیم‌های درمانی انسولین گلارژین به راحتی می‌تواند در ترکیب با انسولین‌های سریع‌الاثر یا کوتاه‌اثر (برای پوشش نیاز به انسولین وعده‌ای)، داروهای خوراکی ضد دیابت و یا آگونیست‌های گیرنده GLP-1 (مانند لیراگلوتاید یا سماگلوتاید) استفاده شود تا کنترل قند خون بهینه حاصل شود.
نحوه مصرف و تزریق
انسولین گلارژین فقط باید به صورت تزریق زیرجلدی (Subcutaneous) مصرف شود. هرگز نباید به صورت داخل وریدی (Intravenous) تزریق شود، زیرا اینکار می‌تواند منجر به هیپوگلیسمی شدید و خطرناک شود.
- زمان تزریق انسولین گلارژین معمولا روزی یکبار تزریق می‌شود. توصیه اکید این است که تزریق هر روز در یک ساعت مشخص انجام شود. انتخاب ساعت تزریق بستگی به سبک زندگی فرد و توصیه پزشک دارد. برخی ترجیح می‌دهند صبح و برخی دیگر شب (قبل از خواب) تزریق کنند. هدف اصلی حفظ یکنواختی در زمان تزریق است. برای گلارژین U-300به دلیل اثر طولانی‌تر، انعطاف‌پذیری بیشتری در زمان تزریق وجود دارد و حتی می‌توان در صورت لزوم زمان تزریق را تا 3 ساعت قبل یا بعد از زمان معمول تنظیم کرد.
- محل تزریق محل‌های مناسب برای تزریق زیرجلدی انسولین گلارژین عبارتند از:
- ناحیه شکم این ناحیه به دلیل وجود لایه چربی زیرجلدی مناسب و سهولت دسترسی، رایج‌ترین محل تزریق است. توصیه می‌شود حداقل 5 سانتی‌متر از ناف فاصله داشته باشید؛
- ران بخش جلویی یا کناری ران نیز محل مناسبی است؛
- بازو بخش خارجی و بالایی بازو نیز می‌تواند برای تزریق استفاده شود؛
- ناحیه باسن بخش بالایی و خارجی باسن نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد؛
- تغییر محل تزریق (Rotation of Sites) برای جلوگیری از لیپودیستروفی (تغییرات در بافت چربی زیرجلدی در محل تزریق که می‌تواند بر جذب انسولین تاثیر بگذارد)، بسیار مهم است که محل تزریق را به‌صورت منظم تغییر دهید. می‌توانید هربار در یک ناحیه کلی تزریق کنید، اما محل دقیق تزریق را چند سانتی‌متر جابجا کنید. به‌عنوان مثال، اگر امروز در سمت راست شکم تزریق می‌کنید، فردا در سمت چپ شکم یا بخش دیگری از سمت راست شکم تزریق کنید.
- تکنیک تزریق
- دست‌های خود را به دقت بشویید؛
- محل تزریق را با آب و صابون یا الکل پاک کنید (منتظر بمانید تا محل خشک شود)؛
- پوشش محافظ سر سوزن را بردارید؛.
- بسته به توصیه پزشک یا داروساز و طول سوزن ممکن است نیاز به برداشتن چین پوستی (Pinch up) در محل تزریق باشد یا خیر؛
- سوزن را با زاویه 90 درجه نسبت به پوست وارد کنید. در برخی موارد و برای سوزن‌های کوتاه‌تر یا افراد لاغر ممکن است زاویه 45 درجه توصیه شود؛
- دارو را به آرامی و به طور کامل تزریق کنید؛
- پس از اتمام تزریق سوزن را برای چند ثانیه در محل نگه دارید تا از خروج دارو از محل تزریق جلوگیری شود؛
- سوزن را خارج کنید؛
- هرگز محل تزریق را ماساژ ندهید، زیرا اینکار می‌تواند بر سرعت جذب انسولین تاثیر بگذارد؛
- سوزن استفاده شده را در محفظه مخصوص سوزن‌های تیز (Sharps Container) دفع کنید.
- دوز مصرفی دوز انسولین گلارژین کاملا فردی است و توسط پزشک بر اساس نیازهای بیمار، سطح قند خون، وزن، فعالیت بدنی و سایر داروها تعیین می‌شود. دوز اولیه معمولا پایین است و به تدریج بر اساس اندازه‌گیری‌های قند خون (به‌ویژه قند خون ناشتا) تنظیم می‌شود؛
- ابزارهای تزریق انسولین گلارژین معمولا در ویال‌های 10 میلی‌لیتری (برای استفاده با سرنگ انسولین) یا قلم‌های تزریقی از پیش پر شده (Disposable Pens) یا قابل استفاده مجدد (Reusable Pens) عرضه می‌شود. استفاده از قلم‌های تزریقی معمولا راحت‌تر و دقیق‌تر است.
عوارض انسولین گلارژین
مانند سایر انواع انسولین، مهمترین و شایع‌ترین عارضه جانبی انسولین گلارژین هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) است. علائم هیپوگلیسمی می‌تواند شامل لرزش، تعریق، سرگیجه، گرسنگی شدید، تپش قلب، گیجی، تغییرات خلق و خو و در موارد شدید، از دست دادن هوشیاری و تشنج بشود. خطر هیپوگلیسمی با دوز بالای انسولین، عدم مصرف وعده غذایی، فعالیت بدنی بیش از حد بدون تنظیم دوز انسولین، مصرف الکل و برخی داروهای دیگر افزایش می‌یابد. مدیریت هیپوگلیسمی خفیف تا متوسط با مصرف سریع قندهای ساده (مانند آبمیوه، نوشابه شیرین یا قرص گلوکز) انجام می‌شود. در موارد هیپوگلیسمی شدید، نیاز به کمک پزشکی فوری و تزریق گلوکاگون یا تزریق وریدی گلوکز است. برای آشنایی بیشتر با گلوکاگون می‌توانید به مقاله «گلوکاگون و نقش آن در کنترل قند خون» مراجعه کنید.
سایر عوارض جانبی احتمالی انسولین گلارژین عبارتند از:
- واکنش‌های موضعی در محل تزریق این واکنش‌ها شایع هستند و معمولا خفیف و گذرا می‌باشند. شامل قرمزی، تورم، درد، خارش، کبودی و یا سفتی در محل تزریق. تغییر منظم محل تزریق می‌تواند به کاهش این واکنش‌ها کمک کند؛
- لیپودیستروفی شامل لیپوهیپرتروفی (افزایش حجم بافت چربی در محل تزریق) و لیپوآتروفی (کاهش حجم بافت چربی در محل تزریق). این عارضه در صورت عدم تغییر منظم محل تزریق رخ می‌دهد و می‌تواند بر جذب انسولین تاثیر بگذارد؛
- افزایش وزن مانند سایر انواع انسولین، انسولین گلارژین می‌تواند منجر به افزایش وزن شود، زیرا انسولین باعث افزایش ذخیره چربی و کاهش دفع گلوکز از طریق ادرار می‌شود؛
- اِدِم (ورم) در برخی افراد، به‌ویژه در شروع درمان با انسولین، ممکن است احتباس مایعات و ادم موقتی رخ دهد؛
- حساسیت این واکنش‌ها نادر هستند اما می‌توانند جدی باشند و شامل بثورات پوستی گسترده، خارش عمومی، کهیر، آنژیوادم (تورم لب‌ها، زبان یا گلو)، تنگی نفس و افت فشار خون می‌شود. در صورت بروز این علائم، می‌بایست فورا به پزشک مراجعه کرد؛
- درد یا سوزش در محل تزریق به دلیل فرمولاسیون اسیدی گلارژین (pH حدودا 4)، برخی افراد ممکن است در محل تزریق احساس درد یا سوزش کنند. این عارضه معمولا خفیف و گذرا است و با عادت کردن بدن یا استفاده از گلارژین U-300 (که کمتر اسیدی است) می‌تواند کاهش یابد.
مهم است که افراد دارای تشخیص دیابت از عوارض جانبی احتمالی آگاه باشند و در صورت بروز هرگونه عارضه غیرعادی یا شدید، با پزشک خود مشورت کنند.
نکات مهم در مصرف انسولین گلارژین
- عدم اختلاط با سایر انسولین‌ها یا داروها انسولین گلارژین نباید با هیچ نوع انسولین دیگری (از جمله انسولین‌های سریع‌الاثر، کوتاه‌اثر، میان‌اثر یا حتی گلارژین با غلظت متفاوت) یا سایر داروها در یک سرنگ مخلوط شود. این اختلاط می‌تواند بر اثرگذاری گلارژین و/یا داروی دیگر تاثیر منفی بگذارد و خطرناک باشد. هر انسولین یا دارو باید به‌صورت جداگانه و در سرنگ یا قلم مخصوص خود تزریق شود.
- نگهداری انسولین در منزل
- ویال‌ها و قلم‌های استفاده نشده انسولین گلارژین باید در یخچال در دمای 2 تا 8 درجه سانتی گراد نگهداری شود؛
- از انجماد انسولین جدا خودداری کنید انسولین یخ‌زده و سپس ذوب شده، خاصیت خود را از دست می‌دهد و نباید استفاده شود؛
- ویال یا قلم انسولین گلارژین که در حال استفاده است (یعنی پلمپ آن باز شده) را می‌توان در دمای اتاق (زیر 25 تا 30 درجه سانتی گراد، بسته به دستورعمل شرکت سازنده) نگهداری کرد.
- مدت زمان نگهداری ویال یا قلم باز شده در دمای اتاق محدود است (معمولا 28 تا 56 روز، بسته به محصول و شرکت سازنده). پس از این مدت حتی اگر هنوز مایع انسولین در آن باقی مانده باید دور انداخته شود؛
- انسولین را از تابش مستقیم نور خورشید و گرما محافظت کنید.
- بررسی ویال یا قلم قبل از استفاده قبل از هر تزریق، ویال یا قلم انسولین را به دقت بررسی کنید. انسولین گلارژین یک محلول شفاف و بی‌رنگ است. در صورت مشاهده هرگونه کدورت، تغییر رنگ، ذرات معلق یا هرگونه تغییر غیرعادی دیگر در ظاهر دارو، از آن استفاده نکنید؛
- عدم اشتراک گذاری قلم یا سرنگ قلم‌های انسولین یا سرنگ‌ها نباید بین افراد مختلف به اشتراک گذاشته شوند، حتی اگر سوزن آنها تعویض شود. این کار می‌تواند خطر انتقال عفونت را افزایش دهد؛
- پایش قند خون استفاده از انسولین گلارژین نیازمند پایش منظم قند خون است. تعداد و زمان سنجش قند خون باید بر اساس توصیه پزشک و وضعیت بیمار تعیین شود. نتایج قند خون برای تنظیم دوز انسولین توسط پزشک بسیار مهم هستند. برای آشنایی با نحوه تفسیر نتایج سنجش قند خون می‌توانید به مقاله «آزمایش قند خون: دامنه نرمال و تفسیر» مراجعه کنید؛
- اطلاع به پزشک در مورد سایر بیماری‌ها و داروهای مصرفی افراد دارای تشخیص دیابت باید در مورد هرگونه بیماری دیگر، به‌ویژه بیماری‌های کلیوی، کبدی، مشکلات غده فوق کلیه یا هیپوفیز و همچنین تمام داروهای دیگری که مصرف می‌کند (شامل داروهای نسخه‌ای، بدون نسخه و مکمل‌های گیاهی) به پزشک خود اطلاع دهد، زیرا این عوامل می‌توانند بر نیاز به انسولین و اثربخشی آن تاثیر بگذارند؛
- فعالیت بدنی و رژیم غذایی رژیم غذایی منظم و متعادل و فعالیت بدنی منظم ارکان مهم مدیریت دیابت و کنترل قند خون هستند و می‌توانند بر نیاز به انسولین تاثیر بگذارند. هرگونه تغییر قابل‌توجه در رژیم غذایی یا برنامه ورزشی باید با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه صورت گیرد چراکه ممکن است نیاز به تنظیم دوز انسولین داشته باشد؛
- بارداری و شیردهی در صورت بارداری یا قصد بارداری می‌بایست فورا پزشک خود را مطلع سازید. کنترل دقیق قند خون در دوران بارداری برای سلامت مادر و جنین بسیار حیاتی است و ممکن است نیاز به تغییر در رژیم درمانی انسولین باشد. انسولین در دوران شیردهی نیز قابل استفاده است، اما نیاز به تنظیم دوز ممکن است وجود داشته باشد. برای آشنایی با دیابت بارداری و نحوه مدیریت آن می‌توانید به مقاله «همه چیز در مورد دیابت بارداری: عوامل خطر، عوارض و پیشگیری» مراجعه کنید.
مقایسه انسولین گلارژین با سایر انسولین‌های پایه
انسولین گلارژین اغلب با سایر انسولین‌های پایه مانند انسولین NPH (میان‌اثر) و انسولین دتمیر (Insulin Detemir) و انسولین دگلودک (Insulin Degludec) (هر دو طولانی‌اثر) مقایسه می‌شود.
- مقایسه با انسولین NPH یک انسولین میان‌اثر است که معمولا 1 تا 2 بار در روز تزریق می‌شود. پروفایل اثر آن دارای یک پیک مشخص در حدود 4 تا 6 ساعت پس از تزریق است. این پیک می‌تواند منجر به افزایش خطر هیپوگلیسمی، به‌ویژه در طول شب، شود. گلارژین به دلیل پروفایل اثر بدون پیک و یکنواخت‌تر، با ریسک کمتر هیپوگلیسمی همراه است و معمولا نیاز به تزریق کمتر (یک بار در روز) دارد. این ویژگی‌ها باعث شده است که گلارژین در بسیاری از موارد جایگزین NPH شود؛
- مقایسه با انسولین دتمیر (Levemir) دتمیر نیز یک آنالوگ انسولین طولانی‌اثر است که معمولا 1 تا 2 بار در روز تزریق می‌شود. اثر آن تا 18 تا 24 ساعت طول می‌کشد. دتمیر نیز پروفایل اثر نسبتا صافی دارد، اما ممکن است در دوزهای بالاتر نیاز به دو تزریق در روز داشته باشد تا پوشش 24 ساعته را تامین کند. مطالعات مقایسه‌ای نشان داده‌اند که گلارژین و دتمیر در کنترل HbA1c و کاهش خطر هیپوگلیسمی کلی مشابه هستند، اما ممکن است در برخی زیرگروه‌ها یا با توجه به ویژگی‌های فردی افراد دارای تشخیص دیابت، یکی بر دیگری ارجحیت داشته باشد؛
- مقایسه با انسولین دگلودک (Tresiba) دگلودک یکی از جدیدترین آنالوگ‌های انسولین فوق طولانی‌اثر است که اثر آن بیش از 42 ساعت طول می‌کشد. دگلودک نیز پروفایل اثر بسیار صاف و بدون پیکی دارد و خطر هیپوگلیسمی (به‌ویژه هیپوگلیسمی شبانه) را نسبت به گلارژین کاهش می‌دهد. اثر طولانی‌تر دگلودک به انعطاف‌پذیری بیشتری در زمان تزریق روزانه اجازه می‌دهد. بااین وجود، دگلودک معمولا گران‌تر از گلارژین است.
انتخاب نوع انسولین پایه بستگی به عوامل متعددی از جمله ویژگی‌های فردی افراد دارای تشخیص دیابت، نیازهای آنها، سبک زندگی، هزینه دارو و ترجیحات پزشک دارد.
تفاوت انسولین گلارژین و لانتوس
لانتوس و انسولین گلارژین U100 حاوی یک ماده موثره با همان مکانیسم اثر هستند، اما نام تجاری آنها متفاوت است. تفاوت اصلی و در واقع ماهیت رابطه بین انسولین گلارژین و لانتوس این است که:
لانتوس (Lantus) یک نام تجاری (برند) برای انسولین گلارژین (Insulin Glargine) است. به عبارت ساده‌تر، انسولین گلارژین نام ماده فعال دارویی (Generic name) است و لانتوس یکی از شرکت‌هایی (سانوفی) است که این ماده فعال را با نام تجاری خود به بازار عرضه می‌کند. مانند این است که بگوییم تفاوت بین ایبوپروفن (نام ژنریک) و ادویل یا بروفن (نام‌های تجاری) چیست. هر سه محصول حاوی ایبوپروفن هستند، اما توسط شرکت‌های مختلف با نام‌های متفاوت تولید و عرضه می‌شوند.
پس:
انسولین گلارژین نام علمی یا ژنریک ماده دارویی است که اثر طولانی‌مدت برای کنترل قند خون پایه دارد؛
لانتوس نام تجاری خاصی (تولید شرکت سانوفی) است که حاوی انسولین گلارژین با غلظت U100 (100 واحد در میلی لیتر) است.
نام‌های تجاری دیگری نیز برای انسولین گلارژین وجود دارد، از جمله:
- توجئو (Toujeo) توجئو هم نوعی انسولین گلارژین است، اما با غلظت U300 (300 واحد در میلی لیتر) که ممکن است کمی تفاوت در پروفایل اثر و مدت زمان ماندگاری داشته باشد.
- بازاگلار (Basaglar) این هم یک برند دیگر از انسولین گلارژین U100 است که به عنوان «فالوآن بیولوژیک (biosimilar)» انسولین لانتوس در نظر گرفته می‌شود.
انسولین گلارژین ساخت کجاست؟
انسولین گلارژین (به‌عنوان یک مولکول ژنریک) توسط چند شرکت بزرگ داروسازی در کارخانه‌های چندملیتی تولید و بسته‌بندی می‌شود. محل دقیق تولید ممکن است بسته به نام تجاری (Brand) و بازار هدف متفاوت باشد، ولی عمده موارد عبارت‌اند از:
- لانتوس (Lantus) – شرکت Sanofi
– کارخانه‌های اصلی Sanofi در اروپا:
- فرانسه (کارخانه‌های Ambarès-et-Lagrave نزدیک بوردو، یا منطقه Tricastin)
- آلمان (فرانکفورت)
– روی بسته‌بندی لانتوس معمولا عبارت Made in France یا Made in Germany درج می‌شود.
- توجئو (Toujeo) – شرکت Sanofi (غلظت U300)
– تولید اولیه در همان سایت‌های Sanofi فرانسه/آلمان
– مونتاژ قلم‌ها (Pens) در دانمارک (Køge)
- بازاگلار (Basaglar) – شرکت Eli Lilly (Biosimilar)
– خط تولید اصلی در کارخانه‌های Lilly در ایالات متحده (Indianapolis)
– تامین برخی بازارهای اروپا/آسیا از طریق انبارهای Lilly اروپا
- بیوسیمی‌لارها و ژنریک‌های هندی
– Insugen – شرکت Biocon (Bangalore, هند)
– Basalog – شرکت Dr. Reddy’s (Hyderabad، هند)
در نتیجه، اگر انسولین شما لانتوس است، به‌احتمال قوی ساخت فرانسه (یا گاهی آلمان) است. برای توجئو معمولا فرانسه/آلمان و مونتاژ دانمارک. برندهای دیگر (Basaglar، Insugen و غیره) هم در کارخانه‌های خودشان در آمریکا یا هند تولید می‌شوند.
انسولین گلارژین یک آنالوگ انسولین پایه طولانی‌اثر و پرکاربرد است که نقش مهمی در مدیریت دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 ایفا می‌کند. پروفایل اثر یکنواخت و بدون پیک آن، به کنترل پایدار قند خون در طول شبانه‌روز کمک کرده و خطر هیپوگلیسمی، به‌ویژه در شب را نسبت به انسولین‌های میان‌اثر کاهش می‌دهد. سهولت استفاده (معمولا یکبار تزریق در روز) و امکان ترکیب با سایر رژیم‌های درمانی، از دیگر مزایای گلارژین محسوب می‌شود.
با وجود مزایای فراوان استفاده از انسولین گلارژین نیازمند آموزش صحیح افراد دارای تشخیص دیابت در مورد نحوه تزریق، نگهداری دارو، پایش قند خون و مدیریت عوارض جانبی، به‌ویژه هیپوگلیسمی است. انسولین گلارژین با فراهم کردن یک پایه ثابت و قابل اتکا برای کنترل قند خون، به بهبود کیفیت زندگی افراد دارای تشخیص دیابت کمک شایانی می‌کند. پیشرفت‌های آتی در فناوری انسولین و روش‌های درمانی، نویدبخش بهبودهای بیشتر در مدیریت دیابت و کاهش بار این بیماری بر زندگی افراد است.
یک نظر
[…] آشنایی بیشتر با انسولین گلارژین می‌توانید به مقاله «انسولین گلارژین: کاربردها، عوارض و نحوه صحیح نگهداری» مراجعه […]