شیرین کننده زایلیتول: روشی برای کنترل وزن و مدیریت قند خون
زایلیتول (Xylitol) نوعی الکل قندی طبیعی است که در گیاهان وجود دارد، از جمله بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات. زالیتول دارای طعمی شیرین است و اغلب به‌عنوان جایگزین شکر مورد استفاده قرار می‌گیرد. هرچند که زایلیتول طعم شیرینی دارد ولی بر خلاف قند و شکر موجب آسیب به دندان‌ها نمی‌شود. علاوه‌بر این، زایلیتول منجر به کاهش آسیب باکتری‌های موجود در بزاغ به دندان‌ها و لثه می‌شود. این موضوع سبب شده است که زایلیتول به صورت گسترده‌ای در تولید آدامس، قرص نعنا و آبنبات‌ها مورد استفاده قرار گیرد. بر اساس دستورعمل منتشر شده توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) آن دسته از محصولات که حاوی زایلیتول هستند می‌توانند روی بسته‌بندی محصولات قید کنند که «این محصول ریسک آسیب به دندان‌ها را کاهش می‌دهد». همچنین، شواهدی وجود دارد که زایلیتول می‌تواند در کاهش پلاکت دندانی، عفونت ناحیه گوش، خشکی دهان و چند مشکل دیگر نقش داشته باشد.
زایلیتول ممکن است برای حیواناتی مانند سگ سمی باشد و منجر به آسیب جدی به آنها شود.
زایلیتول چیست؟ کاربردها و خواص
به علت نداشتن کربوهیدرات، زایلیتول شاخص گلیسمی پایینی نسبت به قند و شکر معمولی دارد. این ویژگی سبب شده است که مصرف آن منجر به افزایش بسیار اندک خون و در نتیجه ترشح کمتر انسولین شود. این ویژگی به‌ویژه برای افراد دارای تشخیص دیابت یا افرادی که در پی کنترل وزن خود هستند نقش مهمی دارد. مهم‌ترین تاثیر مثبت زایلیتول عبارت است از
- کاهش آسیب به دندان‌ها استفاده از محصولات حاوی زایلیتول، مانند انواع آدامس یا خمیر دندان، می‌تواند ریسک آسیب به دندان‌ها در بزرگسالان و کودکان 5 سال به بالا را کاهش دهد. در مورد تاثیر زایلیتول در کودکان زیر 5 سال هنوز شواهد کافی وجود ندارد.
تاثیرات احتمالی زایلیتول نیز عبارتند از
- عفونت گوش. شواهدی وجود دارد که استفاده از محصولات حاوی زایلیتول مانند آدامس یا شربت پس از صرف وعده غذایی اصلی در کودکان زیر 7 سال احتمالا منجر به کاهش ریسک عفونت گوش می‌شود.
نقش زایلیتول در کنترل وزن
زایلیتول می‌تواند نقش مهمی در کنترل وزن داشته باشد. به دلیل کالری کمتر نسبت به قند و شکر معمولی، زایلیتول می‌تواند به کاهش کالری دریافتی روزانه کمک کند و افراد می‌توانند با جایگزینی زایلیتول بجای شکر، میل به شیرینی را بدون افزایش وزن رفع کنند. از سوی دیگر، مصرف زایلیتول نه تنها کالری کمتری به رژیم غذایی اضافه می‌کند، بلکه به دلیل عدم افزایش قند خون به کاهش فعالیت انسولین نیز کمک می‌کند، که این موضوع اهمیت زیادی در کاهش ذخیره‌سازی چربی در بدن دارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که زایلیتول می‌تواند باعث تنظیم بهتر متابولیسم لیپیدها شود و تجمع چربی‌های احشایی را کاهش دهد).
عوارض مصرف زایلیتول (مضرات زایلیتول)
مصرف خوراکی مصرف خوراکی زایلیتول به صورت آدامس، آبنبات، طعم دهنده، خمیر دندان و دهان شویه تا حدود 50 گرم در روز عمدتا ایمن و بی خطر است. البته ممکن است در برخی افراد منجر به اسهال و نفخ شود. در عین حال مصرف زایلیتول در دوزهای بالا به احتمال زیاد بی خطر نیست و در بلندمدت به احتمال زیاد منجر به تومور می‌شود.
استفاده به عنوان شوینده بینی استفاده از زایلیتول در ترکیب با آب به عنوان شوینده به احتمال زیاد بی خطر است.
تاثیر زایلیتول بر متابولیسم و عملکرد کبد
زایلیتول در کبد به ترکیبی به نام زایلو‌لوز5-فسفات تبدیل می‌شود که نقش مهمی در تنظیم چربی‌های بدن دارد. این متابولیسم منجر به فعال شدن پروتئینی به نام ChREBP می‌شود که بر متابولیسم لیپید تأثیر گذاشته و ذخیره چربی را کاهش می‌دهد. مصرف زایلیتول همچنین موجب کاهش تجمع چربی‌های احشایی در بدن شده و سطح انسولین پلاسمایی را بهبود می‌بخشد. این مکانیسم‌ها نشان می‌دهد که زایلیتول یک ماده غذایی کاربردی برای کمک به جلوگیری از چاقی و بهبود حساسیت انسولین است که می‌تواند نقش مهمی در سلامت افراد دارای تشخیص دیابت داشته باشد.
منبع (کلیک کنید).
موارد احتیاط در مصرف زایلیتول
- عمده‌ترین شکل مصرف زایلیتول به صورت خوراکی، به صورت آدامس، آبنبات و خمیر دندان، است. بهتر است که مصرف روزانه زایلیتول از 50 گرم در روز بیشتر نشود. البته ممکن است برخی افراد دچار اسهال و نفخ شوند. مصرف میزان بیشتری از زایلیتول احتمال بی‌خطر نیست و ممکن است در بلندمدت منجر به بروز مشکلاتی مانند تومور شود.
- هرچند که زایلیتول به صورت گسترده‌ای در محصولات غذایی استفاده می‌شود، اما شواهد کافی در مورد تاثیرات آن در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد. بنابراین، بهتر است که در صورت بارداری یا شیردهی از مصرف مواد خوراکی حاوی زایلیتول خودداری کنید.
- در مورد کودکان زیر 3 سال نیز بهتر است که مصرف زایلیتول به حداکثر 20 گرم در روز محدود شود.
- بیماری‌های قلبی‌وعروقی سطوح بالای زایلیتول در جریان خون ممکن است احتمال حمله قلبی یا مغزی یا مشکلات عروقی را افزایش دهد.
تداخلات دارویی زایلیتول
بر اساس گزارش سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، زایلیتول دارای تداخل دارویی شناخته شده با داروهای تجویزی یا داروهای بدون نیاز به نسخه (OTP) نمی‌باشد. بااین وجود، توصیه شده است که پیش از آغاز مصرف آن یا در صورتی که در حین مصرف زایلیتول می‌بایست دارو یا مکمل جدیدی مصرف کنید حتما با پزشک خود مشور نمایید.
منبع (کلیک کنید).
تاثیرات زایلیتول در مقایسه با سایر شیرین‌کننده‌ها
مطالعه‌ای که به مقایسه اثرات زایلیتول و اریتریتول پرداخته نشان داده است که زایلیتول نه تنها دارای تاثیرات مثبت بر کنترل قند خون است، بلکه دارای تأثیرات آنتی‌اکسیدانی بهتری نیز می‌باشد. این ویژگی‌ها در مدیریت قند خون و وزن نقش مهمی دارند. در این مطالعه مشخص شد که زایلیتول به‌خوبی متابولیسم را تنظیم می‌کند و از افزایش چربی بدن جلوگیری می‌کند.
منبع (کلیک کنید).
زایلیتول سرطان زاست؟
تاکنون شواهدی دال بر سرطان‌زا بودن زایلیتول یا ارتباط آن با افزایش ریسک سرطان وجود ندارد. همچنین، دو مطالعه آزمایشگاهی نشان داده‌اند که ممکن است زایلیتول دارای ویژگی‌های ضد تکثیر سلولی است (مقابله با سرطان) ولی هیچ مطالعه انسانی این موضوع را بررسی نکرده است. بااین وجود، شواهدی وجود دارد که مصرف بیشتر از 50 گرم زایلیتول در روز با افزایش خطر حمله قلبی و مغزی مرتبط است.
زایلیتول برای دندان
استفاده از محصولات حاوی زایلیتول، مانند انواع آدامس یا خمیر دندان، می‌تواند ریسک آسیب به دندان‌ها در بزرگسالان و کودکان 5 سال به بالا را کاهش دهد. در مورد تاثیر زایلیتول در کودکان زیر 5 سال هنوز شواهد کافی وجود ندارد.
مزایا و محدودیت‌های مصرف زایلیتول
مزایا:
- جایگزین کم‌کالری برای شکر: کاهش مصرف کالری روزانه و کمک به کنترل وزن.
- 2. تاثیر مثبت بر قند خون: شاخص گلیسمی پایین و تأثیر کمتر بر افزایش سطح انسولین.
- سلامت دهان: جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها.
- 4. تنظیم متابولیسم چربی: کاهش تجمع چربی‌های ناسالم در بدن.
محدودیت‌ها:
1.تحمل فردی: برخی از افراد ممکن است به مصرف بیش از حد زایلیتول حساسیت داشته باشند (عمدتا بیش از 50 گرم در روز)، که می‌تواند باعث مشکلات گوارشی (اسهال و نفخ) شود.
- نیاز به پژوهش بیشتر: گرچه مطالعات نتایجی امیدوارکننده نشان داده‌اند، پژوهش‌های بیشتری برای تأیید اثرات بلندمدت زایلیتول مورد نیاز است.
بر اساس شواهد موجود زایلیتول شیرین کننده مفیدی برای افراد دارای تشخیص دیابت و کسانی است که در تلاش برای مدیریت وزن هستند. با کاهش کالری مصرفی و تنظیم بهتر سطح قند خون، زایلیتول می‌تواند به عنوان بخشی از رژیم غذایی سالم استفاده شود. گرچه ممکن است پژوهش‌های بیشتری برای درک شناسایی بهتر تاثیرات بلندمدت زایلیتول مورد نیاز باشد، یافته‌های اخیر نشان می‌دهد که تسهیل متابولیسم بدن و جلوگیری از چاقی و افزایش یکباره قند خون (به عنوان جایگزین قند و شکر معمولی) از مزایای مهم این شیرین کننده زایلیتول است.
برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع مختلف شیرین کننده‌ها می‌توانید به مقاله «بهترین شیرین کننده برای افراد دیابتی» مراجعه کنید.
3 نظر
[…] […]
[…] ساختار مولکولی الکل‌های قندی، از جمله اریتریتول و زایلیتول، به آنها امکان می‌دهد تا گیرنده‌های شیرینی را در زبان […]
[…] و شکر معمولی است) (شکر معمولی: 4 کالری به ازای هر گرم؛ شیرین کننده زایلیتول: 2.4 کالری به ازای هر گرم؛ شیرین کننده اریتریتول: 0.24 […]