همه چیز در مورد سوکرالوز (اسپلندا)
این موضوع بر کسی پوشیده نیست که کاهش میزان مصرف قند و شکر یکی از عناصر کلیدی سلامت و تندرستی است. اما تاثیر شیرین کننده‌های مصنوعی چیست؟ جایگزین‌های قند و شکر در میان افرادی که در پی کاهش مصرف کربوهیدرات و کالری دریافتی روزانه هستند محبوبیت قابل‌توجهی دارند. سوکرالوز، که با نام اسپلندا (Splenda) نیز شناخته می‌شود، یکی از جدیدترین شیرین کننده‌های مصنوعی است.
سوکرالوز چیست؟
سوکرالوز، که با نام تجاری اسپلندا (Splenda) نیز شناخته می‌شود، یک شیرین کننده مصنوعی است که 20 سال پیش برای نخستین‌بار وارد بازار شد و با بسته‌بندی‌های زرد رنگ شناخته می‌شود. تفاوت کلیدی میان سوکرالوز و دیگر شیرین کننده‌های مصنوعی، مانند آسپارتام و ساخارین، در این است که سوکرالوز با استفاده از شکر واقعی تولید می‌شود. این موضوع سبب شده است که طعم سوکرالوز در مقایسه با دیگر انواع شیرین کننده‌ها دلنشین‌تر باشد. سوکرالوز از منظر شیمیایی به نحوی تغییر کرده است که میزان شیرین آن 600 برابر بیشتر از قند و شکر معمولی است و تقریبا هیچ کالری ندارد. حتی پس از مصرف نیز طعم آن در دهان باقی نمی‌ماند. بنابراین، سوکرالوز در مواد خوراکی مانند ماست، آبنبات و انواع نوشیدنی‌های گازدار به‌کار گرفته می‌شود. علاوه‌بر این، ساختار شیمیایی سوکرالوز به نحوی تغییر کرده است که بخش اعظم آن (حدود 85%) بجای ذخیره شده در بدن (به منظور استفاده شدن به عنوان منبع انرژی) از طریق دستگاه گوارش دفع می‌شود. 15% باقیمانده نیز توسط بدن تجزیه نشده و از طریق ادرار دفع می‌شود. این موضوع از طریق جایگزینی هیدروکسیل hydroxyl موجود در ساختار شکر با اتم‌های کلر انجام می‌شود.
آیا سوکرالوز بی‌خطر است؟
سوکرالوز در سال 1976 توسط یک دانشجوی بریتانیایی که آزمایش شیمیایی خود را به اشتباه انجام داد تولید شد. پس از چشیدن ماده شیمیایی متوجه طعم بسیار شیرین آن شد. سپس شرکت‌های Tate & Lyle و Johnson & Jhonson به صورت مشترک اقدام به تولید محصولات اسپلندا نمودند. نخستین ورود تجاری سوکرالوز به بازار درسال 1998 و در ایالات متحده بود و از آن سال تبدیل به یکی از محبوب‌ترین شیرین کننده‌های مصنوعی شده است. عمده کاربرد اسپلندا (سوکرالوز) در صنعت کیک و شیرینی است. البته می‌بایست توجه داشت که سوکرالوز بدون کالری است ولی اسپلندا شامل مقدار کمی گلوکز می‌شود که کالری آن را به 3.36 به ازای هر گرم رسانده است. بااین وجود، به علت مقدار اندک مورد نیاز برای شیرین کردن محصولات غذایی کالری کلی ناشی از مصرف اسپلندا ناچیز است (چراکه سوکرالوز 600 برابر شیرین‌تر از قندو شکر معمولی است). بنابراین، مهم‌ترین مزیت سوکرالوز ایجاد حس شیرینی بدون افزایش شدید قند خون است. این شیرین کننده توسط کشورهای مختلفی تایید شده است و امروزه در طیف متنوعی از مواد خوراکی و نوشیدنی استفاده می‌شود از جمله مواد خوراکی بسته‌بندی شده، غذاهای آماده، دسرها، آدامس، خمیر دندان و کیک.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای نخستین‌بار سوکرالوز را در سال 1998 تایید کرد و اعلام شد که استفاده از آن در 15 گروه از محصولات خوراکی بلامانع است. سپس در سال 1999، این سازمان سوکرالوز را به عنوان یک شیرین کننده چند منظوره اعلام کرد (استفاده از آن در تمام محصولات غذایی و نوشیدنی بلامانع اعلام شد). پس از آن سازمان‌های مطرحی همچون آژانس امنیت غذایی اروپا و کمیته‌های کارشناسی سازمان بهداشت جهانی نیز استفاده از سوکرالوز را بلامانع استفاده کردند.
مصرف روزانه قابل قبول سوکرالوز چقدر است؟
مصرف روزانه قابل قبول (Acceptable Daily Intake) عبارت است از میانگین مصرف روزانه یک محصول در طول عمر که بر اساس شواهد پژوهشی «ایمن و بی خطر» است. مصرف روزانه قابل قبول عبارت است از حداکثر آستانه مصرف یک محصول در حیوانات که فاقد هر نوع آسیب شناخته شده است تقسیم بر 100 (به این علت بر 100 تقسیم می‌شود که یک آستانه ایمن به منظور تضمین سلامت انسان ایجاد شود)
مزیت‌های سوکرالوز
اکنون حدود 25 سال از ورود سوکرالوز به بازار می‌گذرد و تاکنون میلیون‌ها نفر این شیرین کننده را مصرف کرده‌اند. کالری ناچیز سوکرالوز نقش مهمی در مدیریت وزن و همچنین مدیریت قند خون در افراد دارای تشخیص دیابت دارد. مهم‌ترین مزیت‌های سوکرالوز عبارتند از:
کالری پایین و کاهش وزن شیرین کننده‌های مانند اسپلندا دارای کالری پایین هستند. از سوی دیگر قدرت شیرین کنندگی سوکرالوز 600 برابر قند و شکر معمولی است، به مقادیر بسیار کمی از آن برای ایجاد طعم شیرین کافی است. بنابراین، جایگزینی قند و شکر معمولی با سوکرالوز می‌تواند نقش مهمی در کاهش وزن داشته باشد.
استحکام حرارتی بالا سوکرالوز می‌تواند در فرآیندهای پخت و پز در دماهای بالا استفاده شود، بدون اینکه طعم یا شیرینی خود را از دست بدهد.
مدیریت قند خون اکثر پژوهش‌ها حاکی از این هستند که سوکرالوز یا تاثیری بر قند خون ندارد یا تاثیر آن ناچیز است، این موضوع سبب شده است که سوکرالوز بر تولید و ترشح انسولین نیز تاثیر خاصی نداشته باشد.
کاربرد سوکرالوز در صنعت دارویی
سوکرالوز به عنوان یک شیرین‌کننده در داروها استفاده می‌شود تا طعم تلخ آنها کاهش یابد. این ویژگی به ویژه در افزایش پذیرش داروها توسط کودکان و افراد خاص مؤثر است.
عوارض سوکرالوز
در ادامه مهم‌ترین عوارض سوکرالوز بررسی شده است
تاثیر مفنی بر دستگاه گوارش سیستم گوارش انسان میزبان چندین نوع باکتری سالم است که نقش مهمی در سلامت سیستم ایمنی بدن، بهبود گوارش و کاهش ریسک بیماری‌های مختلف دارند. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف سوکرالوز با کاهش تعدادی از باکتری‌های مفید موجود در دستگاه گوارش همراه است.
پژوهش‌ها و نگرانی‌ها برخی پژوهش‌ها به بررسی ایمنی مصرف بلندمدت سوکرالوز پرداخته‌اند. در حالی که این شیرین‌کننده توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) و آژانس ایمنی غذایی اتحادیه اروپا (EFSA) به عنوان یک ماده ایمن شناخته شده‌است، برخی نگرانی‌ها وجود دارد، از جمله تاثیرات منفی بر متابولیسم بدن و ایجاد آلرژی یا حساسیت.
سوکرالوز سرطان
پژوهش‌های انجام شده در ایالات متحده و بریتانیا حاکی از این هستند که شیرین کننده‌هایی مانند اسپلندا عامل ایجاد سرطان نیستند (موضوعی که این روزه موجب نگرانی افراد بسیاری شده است). بااین وجود، بهتر است که در مصرف آنها اعتدال رعایت شود، چراکه برخی از مطالعات حاکی از تاثیرات منفی شیرین کننده‌های مصنوعی بر سلامت بدن هستند.
سوکرالوز و دیابت
این موضوع بر کسی پوشیده نیست که افراد دارای تشخیص دیابت می‌بایست میزان مصرف قند و شکر را کاهش دهند. این در حالیست که امروز بخش عمده مواد غذایی و نوشیدنی‌ها حاوی مقادیر قابل‌توجهی قند و شکر هستند. اکثر پژوهش‌ها حاکی از این هستند که سوکرالوز یا تاثیری بر قند خون ندارد یا تاثیر آن ناچیز است، این موضوع سبب شده است که سوکرالوز بر تولید و ترشح انسولین نیز تاثیر خاصی نداشته باشد.
تفاوت سوکرالوز و استویا
سوکرالوز و استویا هر دو شیرین‌کننده‌های جایگزین برای شکر هستند که طرفداران زیادی دارند. بااین وجود، از نظر منشأ، ترکیبات و اثرات بر سلامت، تفاوت‌های قابل توجهی میان این دو شیرین کننده وجود دارد. در ادامه به مقایسه این دو شیرین کننده پرداخته شده است.
الف) منشأ
سوکرالوز
سوکرالوز یک شیرین کننده مصنوعی است که از قند معمولی (ساکارز) مشتق می‌شود. طی فرآیندی شیمیایی، گروه‌های هیدروکسیل قند با اتم‌های کلر جایگزین شده و ترکیبی ایجاد می‌شود که شیرین‌تر از قند و فاقد کالری است. بنابراین سوکرالوز یک فرآورده کاملا مصنوعی است که در آزمایشگاه ساخته می‌شود.
استویا
استویا یک شیرین‌کننده طبیعی است که از برگ‌های گیاه استویا ربودیانا استخراج می‌شود و ترکیبات اصلی آن استویول گلیکوزیدها هستند. این شیرین‌کننده طبیعتا کالری کمی داشته یا فاقد کالری است و کاملا گیاهی محسوب می‌شود. بنابراین، استویا از منظر منشاء طبیعی است و از گیاه استخراج می‌شود، به همین دلیل برای افرادی که به دنبال محصولات طبیعی هستند، گزینه بهتری است.
ب) قدرت شیرین‌کنندگی
سوکرالوز حدود 600 برابر شیرین‌تر از قند معمولی است، بنابراین مقدار بسیار کمی از آن برای شیرین کردن کافی است.
استویا قدرت شیرین کنندگی استویا بین 200 تا 300 برابر قند و شکر معمولی است، یعنی قدرت شیرین کنندگی آن کمتر از سوکرالوز است، اما همچنان قدرت شیرین‌کنندگی بالایی دارد.
پ) طعم و پس‌مزه
سوکرالوز طعم سوکرالوز بسیار شبیه به قند و شکر طبیعی است و پس‌مزه خاصی باقی نمی‌گذارد.
استویا استویا ممکن است برای برخی افراد طعمی تلخ یا گیاهی داشته باشد که می‌تواند پس‌مزه ناخوشایندی ایجاد کند. این ویژگی یکی از چالش‌های استفاده گسترده از استویا است.
ت) کاربردها
سوکرالوز به دلیل مقاومت به حرارت، سوکرالوز به‌صورت گسترده‌ای در پخت و پز و محصولات غذایی فرآوری‌شده مانند نوشیدنی‌های رژیمی، شیرینی‌ها و دسرها استفاده می‌شود.
استویا استویا نیز در پخت و پز کاربرد دارد، اما ممکن است تحت دمای بالا طعم خود را تغییر دهد. بیشتر در نوشیدنی‌ها و محصولات کمتر فرآوری‌شده استفاده می‌شود.
ث) تاثیر قند خون
سوکرالوز سوکرالوز تأثیر بسیار کمی بر سطح قند خون دارد و به همین دلیل برای افراد دارای تشخیص دیابت است.
استویا استویا نیز تأثیری بر قند خون ندارد، اما دارای ترکیباتی است که ممکن است به تنظیم قند خون کمک کنند، بنابراین برخی پژوهش‌های نشان داده‌اند که استویا برای افراد دیابتی مفید‌تر است.
ج) ایمنی مصرف
سوکرالوز ایمنی مصرف سوکرالوز توسط سازمان‌هایی مانند سازمان غذا و داروی ایالات متحده یا FDA تأیید شده است، ولی برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف زیاد آن ممکن است به تغییر تعادل باکتری‌های روده و مشکلات متابولیکی منجر شود.
استویا نیز به‌صورت گسترده‌ای ایمن شناخته شده است و بسیاری آن را به دلیل منشأ طبیعی سالم‌تر می‌دانند. بااین وجود، فرآورده‌های استویایی که بیش از حد فرآوری شده باشند، ممکن است مشکلاتی ایجاد کنند.
سوکرالوز در بدنسازی
سوکرالوز (Sucralose) به‌عنوان یک شیرین‌کننده مصنوعی فاقد کالری، جایگاه ویژه‌ای در برنامه‌های غذایی بدنسازان و ورزشکاران دارد. این ترکیب که از شکر مشتق شده اما ساختار آن تغییر یافته است، بدون تأثیر بر قند خون یا افزودن کالری، طعم شیرینی مطلوبی ایجاد می‌کند.
چرا سوکرالوز برای بدنسازان مفید است؟
- کاهش کالری دریافتی
در دوره‌های چربی‌سوزی یا کات، هر کالری اهمیت دارد. سوکرالوز به شما اجازه می‌دهد نوشیدنی‌های پروتئینی، دسرهای کم‌کربوهیدرات یا قهوه را بدون افزودن کالری شیرین کنید.
- حفظ ثبات قند خون
برخلاف قند و شکر معمولی، سوکرالوز تولید و ترشح انسولین را تحریک نمی‌کند و از نوسانات قند خون جلوگیری می‌کند. این ویژگی برای جلوگیری از ذخیره چربی و حفظ انرژی پایدار بسیار مهم است.
- قدرت شیرین‌کنندگی بالا
شیرینی سوکرالوز ۶۰۰ برابر قند و شکر معمولی است! بنابراین تنها مقدار بسیار کمی از آن کافی است تا طعم مطلوبی ایجاد شود، که برای تهیه غذاهای رژیمی ایده‌آل است.
- مقاومت در برابر حرارت
سوکرالوز حتی در دمای بالا (مثل پخت‌وپز یا تهیه پنکیک پروتئینی) پایدار می‌ماند و تجزیه نمی‌شود.
نحوه استفاده از سوکرالوز در بدنسازی
- پروتئین شیک افزودن چند قطره سوکرالوز مایع به شیک پروتئینی برای بهبود طعم.
- دسرهای کم‌کربوهیدرات تهیه پودینگ، ژله یا کیک‌های پروتئینی با استفاده از سوکرالوز.
- نوشیدنی‌های پیش از تمرین شیرین کردن نوشیدنی‌های انرژی‌زا بدون افزودن شکر.
سوکرالوز چاق کننده است؟
شیرین کننده‌هایی که به صورت کالری صفر در نظر گرفته می‌شوند اغلب به کاهش وزن نیز معروف هستند. بر این اساس در حالی‌که شیرین کننده‌های مانند اسپلندا دارای کالری پایین هستند، این موضوع لزوما بدین معنا نیست که برای کاهش وزن مفید هستند. چراکه برخی پژوهش‌ها حاکی از این هستند که جایگزینی قند و شکر معمولی با شیرین کننده‌های مصنوعی ممکن است با چند کیلو افزایش وزن همراه باشد.
سوکرالوز یکی از محبوب‌ترین شیرین کننده‌های مصنوعی است که به دلیل فوایدی مانند کالری پایین، عدم تاثیر بر قند خون و تولید و ترشح انسولین و همچنین کاربرد گسترده در صنایع غذایی و دارویی مورد توجه قرار گرفته است. با اینکه برخی پژوهش‌ها در مورد تاثیرات بلندمدت سوکرالوز ادامه دارد، این ماده توسط بسیاری از سازمان‌های بهداشتی ایمن شناخته شده است و جایگزین مناسبی برای قند و شکر طبیعی محسوب می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع مختلف شیرین کننده‌ها می‌توانید به مقاله «بهترین شیرین کننده برای افراد دیابتی» مراجعه کنید.
یک نظر
[…] بیشتر در مورد این شیرین کننده می‌توانید به مقاله «همه‌چیز در مورد سکورالوز» مراجعه […]