خربزه (Cantaloupe): ارزش غذایی و کالری شماری برای افراد دیابتی
خربزه میوه‌ای با محتوای آب بسیار بالا و کالری نسبتا پایین است که منبع خوبی از برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی محسوب می‌شود. ارزش غذایی آن معمولا بر اساس هر ۱۰۰ گرم بخش خوراکی (بدون پوست و تخمه) سنجیده می‌شود. در این نوشتار از مجله شکربان به بررسی کالری و ارزش غذایی خربزه و تاثیر آن بر قند خون پرداخته شده است.
ارزش غذایی تقریبی ۱۰۰ گرم خربزه:
- کالری حدود ۳۴ تا ۴۰ کیلو کالری؛
- آب حدود ۹۰ گرم یا ۹۰ درصد؛
- کربوهیدرات کل حدود ۸ تا ۹ گرم (که بیشتر آن قندهای طبیعی است)؛
- قندها حدود ۷ تا ۸ گرم (عمدتا فروکتوز، گلوکز، ساکارز)؛
- فیبر غذایی حدود ۰.۸ تا ۱ گرم؛
- پروتئین حدود ۰.۸ تا ۱ گرم؛
- چربی کمتر از ۰.۲ گرم.
ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم خربزه
ویتامین C خربزه منبع عالی ویتامین C است که یک آنتی اکسیدان قوی برای سلامت سیستم ایمنی، تولید کلاژن و سلامت پوست است. یک پیمانه خربزه می‌تواند بخش قابل‌توجهی از نیاز روزانه به ویتامین C را تأمین کند؛
ویتامین A (به شکل بتاکاروتن) خربزه منبع فوق‌العاده‌ای از بتاکاروتن است که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. این ویتامین برای سلامت چشم و بینایی (به‌ویژه در شب)، سلامت پوست و عملکرد سیستم ایمنی ضروری است. رنگ نارنجی یا زرد پررنگ گوشت خربزه نشان دهنده وجود بتاکاروتن است؛
کربوهیدرات منبع اصلی انرژی در خربزه، کربوهیدرات‌ها هستند که شامل قندهای طبیعی مانند فروکتوز، گلوکز و ساکارز می‌شود؛
پتاسیم حاوی مقادیر خوبی پتاسیم است که یک ماده معدنی حیاتی برای حفظ تعادل مایعات بدن، عملکرد عضلات و اعصاب است و به تنظیم فشار خون کمک می‌کند؛
فولات (ویتامین B9) برای تولید سلول‌های جدید و پیشگیری از برخی نقایص مادرزادی مهم است؛
ویتامین K برای انعقاد خون و سلامت استخوان‌ها ضروری است؛
منیزیم در بیش از ۳۰۰ واکنش آنزیمی در بدن نقش دارد و برای عملکرد عضلات، اعصاب، کنترل قند خون و فشار خون مهم است؛
فیبر حاوی مقادیری فیبر غذایی است که برای سلامت دستگاه گوارش مفید است و می‌تواند به کند کردن جذب قند از طریق روده‌ها کمک کند.
خربزه یک میوه کم‌کالری و آبدار است که منبع خوبی از ویتامین C و به‌ویژه ویتامین A (بتاکاروتن) محسوب می‌شود. همچنین حاوی مقداری پتاسیم، فیبر و سایر مواد مغذی به مقدار کمتر است. محتوای بالای آب موجود در خربزه به هیدراتاسیون بدن کمک می‌کند.
تاثیر خربزه بر قند خون
مهمترین نکته برای افراد دارای تشخیص دیابت تاثیر مصرف مواد غذایی بر قند خون است. تاثیر خربزه بر قند خون به دو عامل اصلی بستگی دارد:
- شاخص گلیسمی (Glycemic Index – GI) شاخص گلیسمی خربزه در محدوده متوسط تا بالا قرار دارد (معمولا بین ۶۰ تا ۶۵). این بدان معناست که کربوهیدرات موجود در خربزه می‌تواند نسبتا سریع باعث افزایش قند خون شود. برای آشنایی بیشتر با شاخص گلیسمی و ارتباط آن با قند خون می‌توانید به مقاله «هرآنچه باید در مورد شاخص گلیسمی و کربوهیدرات شماری بدانید» مراجعه کنید؛
- بار گلیسمی (Glycemic Load – GL) بار گلیسمی علاوه‌بر سرعت افزایش قند، به مقدار کربوهیدرات در یک وعده معمول نیز توجه دارد. برای یک وعده معمولی خربزه (به‌عنوان مثال، ۱ پیمانه یا حدود ۱۵۰ گرم)، بار گلیسمی معمولا متوسط است. این نشان می‌دهد که اگرچه سرعت افزایش قند می‌تواند بالا باشد، اما مقدار کلی قند وارد شده به خون در یک وعده کنترل شده، متوسط است.
نکته مهم
شاخص گلیسمی تنها یک معیار است. بار گلیسمی که مقدار مصرف را نیز لحاظ می‌کند، اغلب معیار بهتری برای افراد دارای تشخیص محسوب می‌شود. همچنین، تاثیر واقعی بر قند خون فردی می‌تواند متفاوت باشد و به عوامل گوناگونی بستگی دارد.
مصرف خربزه توسط افراد دارای تشخیص دیابت
با توجه به شاخص گلیسمی متوسط تا بالا و بار گلیسمی متوسط، افراد دارای تشخیص دیابت می‌توانند خربزه مصرف کنند، اما با رعایت نکات زیر:
- کنترل سهم (اندازه وعده) این مهمترین نکته است. مصرف مقادیر زیاد خربزه در یک وعده می‌تواند باعث افزایش قابل توجه قند خون شود. بهتر است مقدار مصرفی را به یک سهم کوچک (به‌عنوان مثال، نصف پیمانه یا حداکثر یک پیمانه کوچک خرد شده) محدود کنید؛
- زمان مصرف بهتر است خربزه را همراه با وعده غذایی اصلی یا به عنوان بخشی از یک میان وعده که حاوی پروتئین و/یا چربی سالم (مانند چند عدد آجیل یا مقداری ماست یونانی کم‌چرب) است، مصرف کنید. مصرف آن به تنهایی و با معده خالی ممکن است باعث افزایش سریعتر قند خون شود؛
- پایش قند خون بعد از مصرف خربزه، قند خون خود را پایش کنید تا متوجه شوید بدن شما چگونه به آن پاسخ می‌دهد. اینکار به شما کمک می‌کند تا سهم مناسب خود را پیدا کنید؛
- کل کربوهیدرات روزانه مقدار کربوهیدرات موجود در سهم خربزه را در کل کربوهیدرات روزانه خود لحاظ کنید. اگر از سیستم شمارش کربوهیدرات استفاده می‌کنید، این کار ضروری است؛
- تنوع در مصرف میوه خربزه را تنها میوه مصرفی خود قرار ندهید. از میوه‌های دیگر با شاخص گلیسمی پایین‌تر مانند توت‌ها، سیب، گلابی و مرکبات نیز استفاده کنید تا تنوع مواد مغذی را افزایش دهید و کنترل قند خون را بهتر حفظ کنید. برای آشنایی با میوه‌های دارای قند پایین و مواد غذایی با قند بالا می‌توانید به مقاله «قند میوه‌ها: میوه‌های با قند بالا و میوه‌هایی که قند پایین‌تری دارند» مراجعه کنید.
آیا خربزه چاق کننده است؟
خیر، خربزه به خودی خود چاق کننده نیست. با توجه به موارد زیر
کالری پایین همانطور که گفته شد، خربزه کالری کمی دارد، به‌ویژه در مقایسه با شیرینی‌ها یا غذاهای پرچرب. کالری هر 100 گرم خربزه حدود ۳۴ تا ۴۰ کیلو کالری است؛
مقدار بالای آب حجم زیاد آب در خربزه باعث می‌شود احساس سیری کنید بدون اینکه کالری زیادی مصرف کرده باشید؛
فیبر فیبر موجود در آن نیز به افزایش احساس سیری کمک می‌کند.
بااین حال، مانند هر ماده غذایی دیگری، مصرف مقادیر بسیار زیاد خربزه می‌تواند به کالری دریافتی کلی اضافه کند و در درازمدت به افزایش وزن منجر شود، به‌ویژه اگر این کالری اضافی بیش از نیاز بدن باشد. اما در حد اعتدال و به عنوان جایگزینی برای میان وعده‌های پرکالری‌تر می‌تواند بخشی از رژیم غذایی برای کنترل وزن باشد.
فواید خربزه برای مردان
فواید خربزه برای سلامتی عمومی است و اختصاص به جنسیت خاصی ندارد، اما می‌توان آنها را از دیدگاه سلامت مردان نیز بررسی کرد:
- سلامت قلب و عروق پتاسیم موجود در خربزه به تنظیم فشار خون کمک می‌کند، که برای سلامت قلب و عروق مهم است. بیماری‌های قلبی در مردان شایع‌تر هستند و مصرف غذاهای حاوی پتاسیم می‌تواند برای پیشگیری از آنها مفید باشد؛
- سلامت سیستم ایمنی ویتامین‌های C و A (از بتاکاروتن) آنتی اکسیدان‌های مهمی هستند که به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند؛
- هیدراتاسیون محتوای آب بالای خربزه به حفظ آب بدن کمک می‌کند، که برای عملکرد کلی بدن، از جمله عملکرد فیزیکی و ورزشی (که ممکن است برای برخی مردان مهم باشد) بسیار مفید است.
- سلامت پوست ویتامین‌های C و A برای سلامت پوست مفید هستند و به ترمیم و حفظ شادابی آن کمک می‌کنند.
به‌طور خلاصه، فواید خربزه برای مردان همان فواید آن برای هر فرد دیگری است و ناشی از مواد مغذی مفید آن برای سلامت عمومی بدن است.
مضرات خربزه برای مردان
بر اساس شواهد علمی موجود، هیچ مدرکی دال بر مضرات خاص خربزه فقط برای مردان وجود ندارد. عوارض جانبی یا مشکلاتی که ممکن است در اثر مصرف خربزه ایجاد شوند، عموما شامل هر دو جنس می‌شود و بیشتر ناشی از زیاده‌روی در مصرف یا حساسیت‌های فردی هستند، نه اینکه مختص مردان باشد. برخی از باورهای نادرست یا سنتی ممکن است در این زمینه وجود داشته باشند که مبنای علمی ندارند. مضرات عمومی (که نادر هم هستند مگر در شرایط خاص) می‌تواند شامل مشکلات گوارشی در اثر مصرف بیش از حد باشد.
کالری خربزه ملون چقدر است؟
ملون یا خربزه عسلی (Honeydew Melon) نوع دیگری از خانواده خربزه‌ها است که پوستی صاف و معمولا سبزرنگ و گوشتی سبز روشن دارد. این نوع ملون معمولا کمی شیرین‌تر از خربزه معمولی است. از نظر کالری و ارزش غذایی، ملون بسیار شبیه به خربزه معمولی است:
- به طور متوسط، ۱۰۰ گرم ملون حدود ۳۶ تا ۴۵ کالری دارد. این مقدار کمی بیشتر از خربزه معمولی است، اما تفاوت آنقدر زیاد نیست.
نکات مربوط به مصرف خربزه برای افراد دارای تشخیص دیابت (کنترل سهم، زمان مصرف، پایش قند خون) کاملا برای ملون نیز صدق می‌کند. شاخص گلیسمی ملون نیز در محدوده متوسط تا بالا قرار دارد.
فواید خربزه برای کبد
خربزه می‌تواند به طور غیرمستقیم به سلامت کبد کمک کند، اگرچه درمان مستقیم برای بیماری‌های کبدی نیست:
- آنتی‌اکسیدان‌ها ویتامین C و بتاکاروتن موجود در خربزه به عنوان آنتی اکسیدان عمل کرده و به محافظت از سلول‌های کبد در برابر آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. این موضوع می‌تواند در پیشگیری از برخی مشکلات کبدی یا کاهش پیشرفت آنها نقش داشته باشد؛
- هیدراتاسیون حفظ آب بدن که توسط خربزه تامین می‌شود، برای کلیه فرآیندهای متابولیکی بدن، از جمله فرآیندهای سم‌زدایی که توسط کبد انجام می‌شود، ضروری است؛
- بخشی از رژیم غذایی سالم مصرف میوه‌های تازه مانند خربزه به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل و سالم می‌تواند به سلامت کلی بدن از جمله سلامت کبد کمک کند. رژیم غذایی سالم و کنترل وزن برای پیشگیری و مدیریت بیماری‌های کبد چرب غیرالکلی بسیار مهم هستند.
خلاصه برای افراد دارای تشخیص
خربزه میوه‌ای مغذی است که می‌تواند بخشی از رژیم غذایی افراد دارای تشخیص دیابت باشد، به شرطی که میزان مصرف آن کنترل شود. به یاد داشته باشید که این میوه حاوی قند است و می‌تواند بر قند خون تاثیر بگذارد. بنابراین تلاش کنید آن را با غذا یا همراه با منابع پروتئین و چربی سالم مصرف کنید و تاثیر آن بر قند خون خود را پایش کنید. همیشه پیش از ایجاد تغییرات بزرگ در رژیم غذایی خود با پزشک یا کارشناس تغذیه دیابت مشورت کنید.
یک نظر
[…] میوه‌های با شاخص گلیسمی متوسط (55<GI<69) انبه، موز (نارس)، کیوی، خربزه؛ […]