آلوگلیپتین (Alogliptin): دارویی برای افراد دارای تشخیص دیابت نوع 2
آلوگلیپتین یک داروی مهم برای مدیریت دیابت نوع 2 محسوب می‌شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند خون فرد به دلایلی مانند عدم تولید کافی انسولین یا استفاده نادرست از انسولین در بدن، در حد بالایی باقی بماند. آلوگلیپتین به همراه رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم برای کمک به کاهش و کنترل سطح قند خون در افراد دارای تشخیص دیابت نوع 2 تجویز می‌شود.آلوگلیپتین در گروه دارویی مهارکننده‌های دی پپتیدیل پپتیداز-4 یا به اختصار مهارکننده‌های DPP-4 قرار می‌گیرد. این دارو با بهبود عملکرد هورمون‌های تنظیم‌کننده انسولین، به افزایش توانایی بدن برای ترشح انسولین پس از صرف غذا کمک می‌کند. به صورت خاص، آلوگلیپتین میزان انسولین در خون را افزایش می‌دهد و در نتیجه قند خون را کنترل می‌کند. در این نوشتار از مجله شکربان به بررسی نقش آلوگلیپتین و نقش آن در مدیریت دیابت نوع 2 پرداخته شده است.
مهم است بدانید
- آلوگلیپتین برای دیابت نوع 1 تجویز نمی‌شود، زیرا در دیابت نوع 1، بدن قادر به تولید انسولین نیست و درمان با آلوگلیپتین کافی نخواهد بود؛
- همچنین از آلوگلیپتین نمی‌توان برای درمان کتواسیدوز دیابتی (DKA، یک وضعیت اورژانسی که در نتیجه عدم کنترل قند خون بالا رخ می‌دهد) استفاده کرد.
اهمیت کنترل دیابت و عوارض درمان‌نشده
دیابت کنترل نشده می‌تواند باعث عوارض جدی و طولانی‌مدت شود که بسیاری از آنها تهدید‌کننده زندگی هستند، از جمله:
- بیماری‌های قلبی عروقی مانند حمله قلبی؛
- سکته مغزی؛
- مشکلات کلیوی که می‌تواند به نارسایی کلیه منجر شود (معروف به نفروپاتی)؛
- آسیب عصبی یا نوروپاتی (که ممکن است باعث بی‌حسی، سردی پاها یا دست‌ها و کاهش عملکرد جنسی شود)؛
- مشکلات چشمی مانند رتینوپاتی دیابتی که خطر نابینایی را افزایش می‌دهد؛
- بیماری‌های لثه و مشکلات دهان و دندان.
با مصرف دارو، تغییر سبک زندگی، از قبیل رعایت رژیم غذایی مناسب، افزایش فعالیت بدنی و ترک سیگار و همچنین کنترل دقیق و منظم قند خون می‌توان این عوارض را کاهش داد یا به تاخیر انداخت.
قرص آلوگلیپتین
آلوگلیپتین به شکل قرص خوراکی تولید می‌شود و معمولا روزی یکبار با یا بدون غذا مصرف می‌شود. بسیار مهم است که هر روز این دارو را در زمان تقریبی ثابت و مرتب مصرف کنید تا سطح دارو در خون پایدار بماند.
نکات مهم در مصرف
- دستورالعمل روی برچسب نسخه را دقیق دنبال کنید.
- اگر در درک کامل دستورعمل مشکلی داشتید، حتما با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید؛
- آلوگلیپتین را دقیقا طبق تجویز مصرف کنید. از مصرف بیشتر یا کمتر از میزان توصیه شده یا بهم ریختن زمان مصرف خودداری کنید؛
- آلوگلیپتین دیابت نوع 2 را کنترل می‌کند اما درمان قطعی نیست. حتی اگر احساس بهبودی دارید، مصرف دارو را قطع نکنید.
راهنمای مصرف آلوگلیپتین
قبل از شروع مصرف آلوگلیپتین، موارد زیر را با پزشک خود در میان بگذارید:
- حساسیت‌ها اگر به آلوگلیپتین یا داروهای مشابه مهارکننده DPP-4 مانند لیناگلیپتین، ساکساگلیپتین یا سیتاگلیپتین یا هر ماده دیگری حساسیت دارید؛
- داروهای دیگر اگر داروهای تجویزی، غیرتجویزی، ویتامین‌ها، مکمل‌های غذایی یا محصولات گیاهی مصرف می‌کنید یا قصد شروع مصرف آنها را دارید؛
- مصرف الکل مصرف الکل ممکن است روی کنترل قند خون اثر بگذارد یا عوارض دارو را تشدید کند؛
- سابقه بیماری سابقه التهاب پانکراس (التهاب لوزالمعده)، سنگ کیسه صفرا، بیماری‌های قلبی، بیماری کلیوی یا کبدی را اطلاع دهید.
- بارداری و شیردهی اگر باردار هستید، قصد بارداری دارید یا در دوره شیردهی به سر می‌برید؛
- عمل جراحی اگر قصد دارید هر نوع عمل جراحی، به ویژه جراحی دندان یا جراحی دهان انجام دهید؛
- زخم، تب یا عفونت در صورت داشتن زخم باز، تب یا هر نوع عفونت، حتما پزشک خود را مطلع سازید. این شرایط ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو یا تغییر درمان داشته باشد.
رژیم غذایی سالم و متعادل نقش حیاتی در کنترل دیابت دارد. نکات مهم عبارتند از:
- مصرف میوه‌ها، سبزیجات تازه، غلات کامل، و منابع پروتئین کم‌چرب؛
- محدود کردن مصرف قندهای ساده و غذاهای فرآوری شده؛
- حفظ تعادل مناسب در کالری مصرفی برای کنترل وزن؛
- ورزش منظم که می‌تواند شامل پیاده‌روی، دویدن، شنا یا ورزش‌های هوازی دیگر باشد؛
- کاهش وزن در صورت لزوم طبق توصیه پزشک یا متخصص تغذیه؛
- پرهیز از سیگار کشیدن؛
- عدم مصرف الکل.
این نکات باید همیشه در کنار مصرف دارو و مراقبت‌های پزشکی انجام شود.
اگر مصرف یک دوز آلوگلیپتین را فراموش کردم؟
- دوز فراموش شده را به محض یادآوری مصرف کنید؛
- اگر نزدیک به زمان دوز بعدی است، دوز فراموش شده را رها کرده و دوز بعدی را به موقع مصرف کنید.
- هرگز دو دوز را همزمان یا در فاصله کوتاه برای جبران دوز فراموش شده مصرف نکنید.
عوارض جانبی آلوگلیپتین
آلوگلیپتین ممکن است مانند هر داروی دیگری عوارض جانبی داشته باشد. برخی عوارض جانبی نسبتا شایع و خفیف هستند، در حالی که برخی می‌توانند جدی باشند.
عوارض شایع (که معمولا خفیف و موقت هستند)
- سردرد؛
- گرفتگی یا آبریزش بینی؛
- گلودرد؛
- درد مفاصل.
عوارض جانبی جدی که می‌بایست فورا به پزشک اطلاع دهید:
- درد شدید در ناحیه شکم که تا پشت نیز کشیده می‌شود؛
- استفراغ مکرر یا شدید؛
- خستگی غیرمعمول و شدید؛
- از دست دادن اشتها؛
- درد در ناحیه فوقانی راست شکم (زیر دنده‌ها)؛
- ادرار تیره رنگ؛
- زردی پوست یا چشم (یرقان)؛
- تب؛
- بروز تاول، پوست‌ریزی، جوش، کهیر یا خارش پوست؛
- ورم کردن چشم‌ها، صورت، لب‌ها، زبان یا گلو؛
- خشونت صدا (تغییر در صدا)؛
- مشکل در تنفس یا بلع؛
- تنگی نفس به‌ویژه در هنگام دراز کشیدن؛
- ورم پا، مچ یا ساق پا؛
- افزایش وزن ناگهانی و سریع.
علائم مرتبط با قند خون
ممکن است سطح قند خون تغییر کند و فرد در معرص خطر هیپوگلیسمی (افت شدید قند خون) یا هیپرگلیسمی (افزایش شدید قند خون) قرار گیرد.
علائم قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
- لرزش شدید؛
- عرق کردن زیاد؛
- گرسنگی شدید؛
- سرگیجه و ضعف؛
- اضطراب و تحریک‌پذیری؛
- سردرد؛
- تاری دید؛
- ضعف تمرکز یا گیجی.
در صورت بروز این علائم سریعا قند خون خود را بررسی کرده و در صورت نیاز ماده قندی سریع‌الجذب مصرف کنید، مانند آب‌میوه، آب‌قند یا قرص گلوکز.
علائم قند خون بالا (هیپرگلیسمی)
- تشنگی شدید؛
- تکرر ادرار؛
- خشکی دهان؛
- خستگی مفرط؛
- تاری دید؛
- حالت تهوع یا استفراغ.
در صورت مشاهده این علائم با پزشک خود مشورت کنید.
نگهداری از قرص آلوگلیپتین
- دارو را همیشه در ظرف اصلی، محکم بسته و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید؛
- دارو را در دمای اتاق و در محلی خشک و دور از تابش مستقیم نور خورشید، حرارت یا رطوبت زیاد نگهداری نمایید؛
- از نگهداری دارو در مکان‌های مرطوب مانند حمام خودداری کنید؛
- داروهای مصرف نشده یا منقضی شده را به‌صورت ایمن دور بیندازید؛
- هرگز داروها را داخل توالت یا فاضلاب نریزید مگر آنکه به صورت خاص دستور داده شده باشد؛
- برای دفع داروهای بلااستفاده بهتر است از برنامه‌های جمع‌آوری و بازگرداندن دارو که توسط داروخانه‌ها یا مراجع محلی (مانند جمعیت هلال احمر) ارائه می‌شود، استفاده کنید.
نکات مهم
- مصرف بیش از حد آلوگلیپتین ممکن است عوارض جدی داشته باشد؛
در صورت بروز علائم اورژانسی مانند بیهوشی، تشنج، دشواری شدید در تنفس یا هر علامت نگران‌کننده دیگر سریعا با اورژانس 115 تماس بگیرید.
- برای پیگیری و کنترل اثربخشی درمان ضروری است به صورت منظم به پزشک خود مراجعه کنید؛
- پزشک ممکن است مرتبا آزمایش‌های خون از جمله سطح قند خون، HbA1c (میزان متوسط قند خون در سه ماه گذشته)، و سایر پارامترهای مرتبط را تجویز کند. برای آشنایی بیشتر با HbA1c یا قند 3 ماهه می‌توانید به مقاله «آزمایش قند خون و کنترل دیابت» مراجعه کنید؛
- همیشه لیستی از داروهای مصرفی خود (شامل داروهای تجویزی، OTC و مکمل‌ها) را همراه داشته باشید و هنگام مراجعه به مراکز درمانی ارائه دهید.
- داشتن یک دستبند یا کارت شناسایی پزشکی که نشان‌دهنده وضعیت دیابت شما است توصیه می‌شود تا در مواقع اورژانسی اطلاعات فوری را در اختیار افراد مراقب قرار دهد.
نقش داروهای کاهنده قند خون در کنترل دیابت
دیابت، بیماری مزمن اختلال در متابولیسم قند خون، نیاز به مدیریت دقیق برای جلوگیری از عوارض جدی بلندمدت دارد. یکی از ارکان اصلی این مدیریت، استفاده صحیح از داروهای کاهنده قند خون است. این داروها به افراد دیابتی کمک می‌کنند تا سطح قند خون خود را در محدوده طبیعی نگه دارند. داروهای کاهنده قند خون انواع مختلفی دارند که هر یک با مکانیسم‌های متفاوتی عمل می‌کنند. برخی از آنها تولید انسولین در بدن را افزایش می‌دهند، برخی دیگر جذب قند از دستگاه گوارش را کاهش می‌دهند و دسته‌ای دیگر با افزایش حساسیت سلول‌های بدن به انسولین عمل می‌کنند. انتخاب نوع دارو یا ترکیبی از آنها به عوامل متعددی مانند نوع دیابت (نوع ۱ یا نوع ۲)، سطح قند خون، وضعیت سلامت کلی فرد و وجود سایر بیماری‌ها بستگی دارد.
مهمترین نکته در مورد مصرف این داروها، پیروی دقیق از دستورات پزشک است. مصرف نامنظم یا خودسرانه می‌تواند منجر به نوسانات خطرناک قند خون (بالا یا پایین شدن بیش از حد) شود. همچنین، داروهای کاهنده قند خون تنها بخشی از برنامه مدیریت دیابت هستند. رعایت رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم، و کنترل وزن نیز در کنار مصرف دارو نقش حیاتی ایفا می‌کنند.
همیشه در مورد هرگونه عارضه جانبی یا تغییر در وضعیت سلامت خود با پزشک خود مشورت کنید. اطلاع‌رسانی کامل به تیم درمانی در مورد تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، برای جلوگیری از تداخلات دارویی احتمالی ضروری است. به یاد داشته باشید که داروهای کاهنده قند خون ابزاری قدرتمند برای حفظ سلامتی شما در برابر دیابت هستند. استفاده صحیح از آنها در کنار سایر اقدامات پیشگیرانه، کلید داشتن زندگی سالم‌تر و باکیفیت‌تر با دیابت است.
برای آشنایی بیشتر با قرص‌های کاهنده قند خون می‌توانید به مقاله «داروهای خوراکی کاهش دهنده قند خون (قرص قند)» مراجعه کنید.
