فشار خون بالا: علائم و دلایل
فشار خون (Blood Pressure) به نیرویی گفته می‌شود که خون هنگام حرکت در رگ‌ها به دیواره شریان‌ها وارد می‌کند. قلب با هر ضربان، خون را به درون رگ‌ها پمپ می‌کند و این خون تحت فشاری مشخص در گردش است. فشار خون معمولا با دو عدد بیان می‌شود:
فشار سیستولیک (عدد بالا) نشان‌دهنده فشاری است که خون هنگام انقباض قلب (پمپاژ خون) به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند؛
فشار دیاستولیک (عدد پایین) میزان فشاری است که خون در زمان استراحت قلب بین ضربان‌ها بر دیواره رگ‌ها ایجاد می‌کند.
به‌عنوان مثال، اگر فشار خون فردی ۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه باشد، ۱۲۰ نشان دهنده فشار سیستولیک و ۸۰ فشار دیاستولیک است.
طبقه‌بندی فشار خون (برای بزرگسالان)
- فشار خون طبیعی کمتر از ۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه؛
- پیش فشار خون ۸۹-۸۰/۱۳۹-۱۲۰؛
- فشار خون بالا (هایپرتنشن) مرحله ۱: ۸۹-۹۰/۱۳۹-۱۴۰ ؛
- فشار خون بالا مرحله 2: ۹۰/۱۴۰ و بالاتر.
اهمیت فشار خون
فشار خون مناسب برای تأمین خون‌رسانی به بافت‌های بدن ضروری است. اگر فشار خون بسیار بالا یا پایین باشد می‌تواند سلامتی بدن را به خطر بیاندازد. فشار خون بالا اگر کنترل نشود، ریسک بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی و سایر عوارض جدی را افزایش می‌دهد. فشار خون پایین هم در موارد شدید ممکن است موجب سرگیجه، غش یا آسیب دیدن اندام‌ها شود.
عوامل موثر بر فشار خون
- سن و ژنتیک؛
- چاقی و اضافه وزن؛
- رژیم غذایی ناسالم (مصرف نمک زیاد)؛
- کم تحرکی؛
- مصرف سیگار و الکل؛
- استرس؛
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا مشکلات کلیوی.
روش اندازه‌گیری فشار خون
فشار خون معمولا با دستگاه فشارسنج (جیوه‌ای، عقربه‌ای یا دیجیتال) از طریق بستن بازوبند روی بازو اندازه‌گیری می‌شود.
کنترل و اندازه‌گیری منظم فشار خون بهترین راه برای پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با فشار خون است. داشتن سبک زندگی سالم، رژیم غذایی مناسب، کاهش استرس و ورزش منظم، نقش مهمی در سلامت فشار خون دارند. اکثر افراد مبتلا به فشار خون بالا هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارند، حتی اگر فشار خون به سطوح بسیار خطرناکی برسد. اگرچه فشار خون بالا بدون علامت در مراحل اولیه است، اما می‌تواند در طول زمان باعث مشکلات تهدید کننده زندگی شود.
علت فشار خون چیست؟
فشار خون بالا یا پرفشاری خون (Hypertension) یک بیماری شایع است که در آن نیروی خون وارد بر دیواره‌ی رگ‌ها به طور مداوم بالا می‌رود. علل فشار خون بالا بسیار متنوع هستند و می‌توانند به دو دسته اصلی تقسیم شوند: فشار خون اولیه (Essential Hypertension) و فشار خون ثانویه (Secondary Hypertension).
فشار خون اولیه (Essential Hypertension)
این نوع فشار خون شایع‌ترین نوع است و حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد از موارد فشار خون بالا را تشکیل می‌دهد. در این حالت علت دقیق فشار خون بالا مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل زیر در بروز آن نقش داشته باشند:
- ژنتیک و سابقه خانوادگی اگر در خانواده شما سابقه فشار خون بالا وجود داشته باشد، احتمال ابتلا شما به فشار خون بیشتر است. ژن‌ها می‌توانند بر نحوه تنظیم فشار خون در بدن تأثیر بگذارند؛
- سن با افزایش سن رگ‌های خونی به تدریج سخت‌تر و باریک‌تر می‌شوند (به دلیل تصلب شرایین) که می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود؛
- نژاد فشار خون بالا در برخی نژادها، مانند آفریقایی-آمریکایی‌ها شایع‌تر است؛
- چاقی و اضافه وزن افراد دارای اضافه وزن یا چاقی بیشتر در معرض فشار خون بالا هستند. با افزایش وزن، حجم خون در بدن افزایش می‌یابد و قلب باید سخت‌تر کار کند تا خون را به تمام بدن برساند؛
- کم تحرکی و سبک زندگی غیر فعال عدم فعالیت بدنی منظم می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد. ورزش منظم به تقویت قلب و عروق کمک می‌کند؛
- رژیم غذایی ناسالم مصرف زیاد نمک (سدیم)، چربی‌های اشباع شده و کلسترول و مصرف کم پتاسیم، میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند فشار خون را افزایش دهد؛
- استرس استرس مزمن می‌تواند به طور موقت فشار خون را بالا ببرد و در طولانی مدت به فشار خون مزمن منجر شود؛
- مصرف سیگار و الکل سیگار و الکل هر دو می‌توانند به رگ‌های خونی آسیب برسانند و فشار خون را افزایش دهند.
فشار خون ثانویه (Secondary Hypertension)
این نوع فشار خون کمتر شایع است و معمولا ناشی از یک بیماری زمینه‌ای دیگر است. علل فشار خون ثانویه عبارتند از:
- بیماری‌های کلیوی مشکلات کلیوی مانند نارسایی کلیه، تنگی شریان کلیوی و گلومرولونفریت می‌توانند منجر به فشار خون بالا شوند. کلیه‌ها نقش مهمی در تنظیم فشار خون دارند.
- اختلالات هورمونی
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) افزایش هورمون‌های تیروئید می‌تواند ضربان قلب و فشار خون را افزایش دهد؛
کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism) در برخی موارد، کم‌کاری تیروئید نیز می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود؛
بیماری کوشینگ (Cushing’s syndrome) تولید بیش از حد کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود؛
فئوکروموسیتوم (Pheochromocytoma) تومور غدد فوق کلیوی که هورمون‌های آدرنالین و نورآدرنالین را بیش از حد تولید می‌کند و باعث افزایش شدید فشار خون می‌شود؛
آلدوسترونیسم اولیه (Primary aldosteronism) تولید بیش از حد هورمون آلدوسترون توسط غدد فوق کلیوی که منجر به احتباس سدیم و افزایش فشار خون می‌شود؛
- تنگی عروق (Coarctation of the aorta) یک نقص مادرزادی که در آن آئورت (سرخرگ اصلی بدن) باریک‌تر از حد معمول است و می‌تواند باعث فشار خون بالا در قسمت بالایی بدن شود.
- آپنه خواب انسدادی (Obstructive sleep apnea) توقف تنفس مکرر در طول خواب می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.
- داروها برخی داروها می‌توانند به عنوان عارضه جانبی باعث افزایش فشار خون شوند، از جمله:
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن؛
- داروهای ضد بارداری خوراکی؛
- داروهای ضداحتقان بینی؛
- کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولون)؛
- برخی داروهای گیاهی و مکمل‌ها.
- بارداری فشار خون بارداری یا پره اکلامپسی (Pre-eclampsia) می‌تواند در دوران بارداری رخ دهد و نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
عوامل خطر فشار خون بالا
علاوه بر علل ذکر شده، برخی عوامل خطر می‌توانند احتمال ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهند:
- سن بالای 65 سال؛
- سابقه خانوادگی فشار خون بالا؛
- چاقی و اضافه وزن؛
- کم تحرکی؛
- مصرف زیاد نمک؛
- مصرف الکل زیاد؛
- مصرف سیگار؛
- استرس مزمن؛
- بیماری دیابت؛
- بیماری‌های کلیوی.
فشار خون بالا می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. شناسایی علت دقیق فشار خون بالا، به‌ویژه در موارد فشار خون ثانویه، برای درمان مناسب و پیشگیری از عوارض آن بسیار مهم است. اگر نگران فشار خون خود هستید، حتما با پزشک مشورت کنید.
انواع فشار خون و درمان آن
فشار خون بالا یا هیپرتانسیون یک بیماری شایع است که در آن نیروی خون وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها به طور مداوم بسیار بالا است. فشار خون معمولا با دو عدد اندازه‌گیری می‌شود:
فشار سیستولیک (عدد بالا) فشاری که هنگام ضربان قلب و پمپاژ خون به سرخرگ‌ها وارد می‌شود؛
فشار دیاستولیک (عدد پایین) فشاری که بین ضربان‌های قلب و زمانی که قلب در حال استراحت و پر شدن از خون است، به سرخرگ‌ها وارد می‌شود.
فشار خون طبیعی معمولا کمتر از `120/80` میلی‌متر جیوه در نظر گرفته می‌شود. فشار خون بالا زمانی تشخیص داده می‌شود که فشار سیستولیک به طور مداوم `130` میلی‌متر جیوه یا بالاتر و یا فشار دیاستولیک به طور مداوم `80` میلی‌متر جیوه یا بالاتر باشد.
درمان فشار خون بالا
هدف از درمان فشار خون بالا کاهش آن به سطح طبیعی یا نزدیک به طبیعی و پیشگیری از عوارض جدی مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، بیماری‌های کلیوی و مشکلات چشمی است. درمان فشار خون بالا معمولا شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و دارو درمانی است.
- تغییرات سبک زندگی
رژیم غذایی سالم
رژیم غذایی DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) این رژیم غذایی بر مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات کم چرب، و پروتئین‌های بدون چربی تاکید دارد و مصرف چربی‌های اشباع شده، کلسترول و سدیم (نمک) را محدود می‌کند. برای آشنایی با انواع مختلف رژیم‌های غذایی می‌توانید به مقاله «انواع رژیم لاغری معروف دنیا: آشنایی با مزایا و معایب محبوب‌ترین رژیم‌های لاغری» مراجعه کنید؛
کاهش مصرف نمک (سدیم) مصرف نمک را به کمتر از 2300 میلی گرم در روز و ترجیحا کمتر از 1500 میلی‌گرم در روز کاهش دهید؛
افزایش مصرف پتاسیم مصرف غذاهای غنی از پتاسیم مانند میوه‌ها و سبزیجات (موز، سیب زمینی، اسفناج) می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند؛
ورزش منظم حداقل 150 دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط در هفته (مانند پیاده‌روی سریع، شنا، دوچرخه‌سواری) یا 75 دقیقه ورزش هوازی با شدت بالا (مانند دویدن) توصیه می‌شود. همچنین، انجام تمرینات قدرتی دو روز در هفته می‌تواند مفید باشد؛
حفظ وزن سالم اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، کاهش وزن حتی به میزان کم (به‌عنوان مثال، 5 تا 10 درصد از وزن بدن) می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند؛
مدیریت استرس تکنیک‌های مدیریت استرس مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و گذراندن وقت با عزیزان می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند؛
ترک سیگار سیگار کشیدن فشار خون را افزایش می‌دهد و خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را بالا می‌برد. ترک سیگار برای سلامت قلب و عروق بسیار مهم است؛
عدم مصرف الکل مصرف الکل می‌تواند فشار خون را افزایش دهد؛
خواب کافی کمبود خواب مزمن می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود. سعی کنید هر شب 7 تا 8 ساعت خواب با کیفیت داشته باشید.
- دارو درمانی
اگر تغییرات سبک زندگی به تنهایی برای کنترل فشار خون کافی نباشند، پزشک ممکن است داروهای کاهنده فشار خون را تجویز کند. انواع مختلفی از داروهای فشار خون وجود دارد که هر کدام به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند. انتخاب دارو به عوامل مختلفی از جمله سطح فشار خون، سایر شرایط پزشکی، سن و نژاد بیمار بستگی دارد. برخی از داروهای رایج فشار خون عبارتند از:
دیورتیک‌ها (ادرار آورها) این داروها با افزایش دفع آب و نمک از بدن از طریق ادرار حجم خون را کاهش داده و فشار خون را پایین می‌آورند. انواع رایج دیورتیک‌ها شامل تیازیدها (مانند هیدروکلروتیازید) و دیورتیک‌های لوپ (مانند فوروزماید) هستند؛
مهارکننده‌های ACE (آنزیم مبدل آنژیوتانسین) این داروها تولید ماده‌ای به نام آنژیوتانسین II را که عروق خونی را تنگ می‌کند، متوقف می‌کنند. با کاهش آنژیوتانسین II، عروق خونی گشادتر می‌شوند و فشار خون کاهش می‌یابد. نمونه‌هایی از مهارکننده‌های ACE شامل کاپتوپریل، انالاپریل و لیزینوپریل هستند؛
مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs) II این داروها بجای جلوگیری از تولید آنژیوتانسین II، اثر آن را روی گیرنده‌های عروق خونی مسدود می‌کنند. نتیجه مشابه مهارکننده‌های ACE است و باعث گشادی عروق و کاهش فشار خون می‌شود. نمونه‌هایی از ARBها شامل لوزارتان، والزارتان و اولمسارتان هستند؛
بتابلاکرها (مسدودکننده‌های بتا) این داروها ضربان قلب را کندتر و نیروی انقباض قلب را کاهش می‌دهند، که منجر به کاهش فشار خون می‌شود. بتابلاکرها همچنین می‌توانند در درمان برخی از بیماری‌های قلبی دیگر مانند آنژین صدری و آریتمی‌های قلبی نیز استفاده شوند. نمونه‌هایی از بتابلاکرها شامل متوپرولول، آتنولول و پروپرانولول هستند؛
مسدودکننده‌های کانال کلسیم این داروها با جلوگیری از ورود کلسیم به سلول‌های عضلانی عروق خونی و قلب، باعث شل شدن عروق خونی و کاهش نیروی انقباض قلب می‌شوند. نمونه‌هایی از مسدودکننده‌های کانال کلسیم شامل آملودیپین، نیفدیپین و دیلتیازم هستند؛
آلفابلاکرها (مسدودکننده‌های آلفا) این داروها با مسدود کردن اثرات هورمون‌هایی مانند نوراپی‌نفرین بر گیرنده‌های آلفا در عروق خونی، باعث گشادی عروق و کاهش فشار خون می‌شود. آلفابلاکرها معمولا به عنوان خط دوم یا سوم درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند؛
گشادکننده‌های عروق مستقیم این داروها به طور مستقیم عروق خونی را گشاد می‌کند و باعث کاهش فشار خون می‌شوند. oxidilمین و هیدرالازین از جمله گشادکننده‌های عروق مستقیم هستند و معمولا در موارد فشار خون مقاوم به درمان‌های دیگر استفاده می‌شوند؛
داروهای مرکزی این داروها با اثر بر سیستم عصبی مرکزی، پیام‌های عصبی که باعث تنگ شدن عروق خونی می‌شوند را کاهش داده و فشار خون را پایین می‌آورند. کلونیدین و متیل‌دوپا از داروهای مرکزی هستند و معمولا به عنوان خط دوم یا سوم درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند.
پزشک با توجه به شرایط خاص شما، بهترین داروها و ترکیبات دارویی را برای کنترل فشار خونتان تجویز خواهد کرد. مهم است که داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید و به طور منظم برای پیگیری و تنظیم دوز داروها به پزشک مراجعه کنید.
اهمیت مدیریت فشار خون بالا
کنترل فشار خون بالا برای جلوگیری از عوارض جدی بسیار حیاتی است. فشار خون بالا کنترل نشده می‌تواند منجر به عوارض ذیل می‌شود:
بیماری‌های قلبی عروقی شامل بیماری عروق کرونر قلب، نارسایی قلبی، آنژین صدری و حمله قلبی؛
سکته مغزی فشار خون بالا یکی از مهم‌ترین عوامل خطر سکته مغزی است؛
بیماری‌های کلیوی فشار خون بالا می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند و منجر به نارسایی کلیوی شود؛
آسیب به چشم (رتینوپاتی هیپرتانسیو) فشار خون بالا می‌تواند به عروق خونی کوچک شبکیه چشم آسیب برساند و باعث مشکلات بینایی و حتی نابینایی شود؛
زوال عقل عروقی فشار خون بالا می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل عروقی را افزایش دهد.
فشار خون بالا یک بیماری شایع و جدی است که نیاز به مدیریت طولانی مدت دارد. با تغییرات سبک زندگی سالم و در صورت نیاز، دارو درمانی، می‌توان فشار خون را کنترل کرد و از عوارض خطرناک آن پیشگیری نمود. مراجعه منظم به پزشک، اندازه‌گیری مرتب فشار خون و پیروی از دستورات پزشکی برای مدیریت موثر فشار خون بسیار مهم است.
فشار خون نرمال
فشار خون نیرویی است که خون به دیواره سرخرگ‌ها وارد می‌کند. این نیرو برای گردش خون در سراسر بدن و رساندن اکسیژن و مواد مغذی به اندام‌ها و بافت‌ها ضروری است. فشار خون با دو عدد اندازه‌گیری می‌شود که به صورت یک کسر نوشته می‌شوند، به‌عنوان مثال، `120/80` میلی‌متر جیوه (mmHg). واحد اندازه‌گیری فشار خون میلی‌متر جیوه (mmHg) است. عدد بالایی (سیستولیک) نشان دهنده فشار خون در هنگام ضربان قلب است، زمانی که قلب خون را به درون سرخرگ‌ها پمپ می‌کند. عدد پایینی (دیاستولیک) نشان‌دهنده فشار خون بین ضربان‌های قلب است، زمانی که قلب در حال استراحت و پر شدن از خون است.
محدوده فشار خون نرمال
به طور کلی فشار خون نرمال برای بزرگسالان کمتر از `120/80 در mmHg نظر گرفته می‌شود. انجمن قلب آمریکا (American Heart Association – AHA) و سایر سازمان‌های معتبر پزشکی، دسته‌بندی‌های مختلفی برای فشار خون ارائه داده‌اند که به شرح زیر است:
دسته‌بندی فشار خون | فشار سیستولیک (mmHg) | و/یا | فشار دیاستولیک (mmHg) |
نرمال | کمتر از 120 | و | کمتر از 80 |
بالا | 120-129 | و | کمتر از 80 |
فشار خون بالا مرحله 1 | 130-139 | یا | 80-89 |
فشار خون بالا مرحله 2 | 140 یا بیشتر | یا | 90 یا بیشتر |
بحران فشار خون بالا | بیشتر از 180 | و/یا | بیشتر از 120 |
در جدول بالا فشار خون نرمال به صورت فشار سیستولیک کمتر از 120 mmHg و فشار دیاستولیک کمتر از 80 mmHg تعریف شده است.
اهمیت فشار خون نرمال
حفظ فشار خون در محدوده نرمال برای سلامتی کلی بدن بسیار مهم است. فشار خون نرمال به موارد زیر کمک می‌کند:
سلامت قلب و عروق فشار خون نرمال فشار کمتری بر قلب و عروق خونی وارد می‌کند و خطر بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، و سایر مشکلات عروقی را کاهش می‌دهد؛
عملکرد صحیح اندام‌ها فشار خون نرمال تضمین می‌کند که خون کافی به تمام اندام‌های حیاتی بدن مانند مغز، کلیه‌ها، قلب و سایر اندام‌ها می‌رسد و عملکرد صحیح آنها حفظ می‌شود؛
پیشگیری از آسیب به عروق خونی فشار خون بالا می‌تواند به مرور زمان به دیواره عروق خونی آسیب برساند و منجر به تصلب شرایین (سخت شدن و باریک شدن عروق) و سایر مشکلات عروقی شود. فشار خون نرمال از این آسیب‌ها جلوگیری می‌کند؛
کیفیت زندگی بهتر حفظ فشار خون نرمال به داشتن انرژی بیشتر، احساس سلامتی بهتر و کاهش خطر مشکلات سلامتی مرتبط با فشار خون بالا کمک می‌کند.
برای کنترل فشار خون بالا چه بخوریم؟
تغذیه نقش بسیار مهمی در کنترل و مدیریت فشار خون بالا دارد. با انتخاب صحیح مواد غذایی و پیروی از یک رژیم غذایی سالم می‌توانید به‌طور قابل توجهی فشار خون خود را کاهش دهید و خطر عوارض ناشی از آن را به حداقل برسانید. در ادامه به بررسی دقیق مواد غذایی مفید و مضر برای افراد مبتلا به فشار خون بالا پرداخته شده است.
رژیم غذایی DASH: بهترین انتخاب برای فشار خون بالا
رژیم غذایی DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) به عنوان یکی از موثرترین رژیم‌های غذایی برای کاهش فشار خون شناخته می‌شود. این رژیم غذایی بر مصرف مواد غذایی کامل و فرآوری نشده، غنی از مواد مغذی کلیدی و کم سدیم (نمک) تاکید دارد. اصول اصلی رژیم DASH عبارتند از:
مصرف زیاد میوه‌ها و سبزیجات میوه‌ها و سبزیجات سرشار از فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به سلامت قلب و عروق کمک می‌کنند و فشار خون را کاهش می‌دهند؛
مصرف غلات کامل غلات کامل مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر و کینوا، فیبر بالایی دارند و به تنظیم فشار خون کمک می‌کنند؛
مصرف لبنیات کم چرب یا بدون چرب لبنیات کم چرب منبع خوبی از کلسیم و پتاسیم هستند که برای کنترل فشار خون مفیدند؛
مصرف پروتئین‌های بدون چربی منابع پروتئینی سالم مانند مرغ بدون پوست، ماهی، حبوبات، توفو و آجیل‌ها را در رژیم غذایی خود بگنجانید؛
محدود کردن چربی‌های اشباع شده و کلسترول مصرف چربی‌های اشباع شده و کلسترول را که در گوشت قرمز چرب، لبنیات پرچرب و غذاهای سرخ شده یافت می‌شوند، کاهش دهید؛
محدود کردن سدیم (نمک) مصرف نمک را به شدت محدود کنید. هدف باید کمتر از 2300 میلی گرم سدیم در روز باشد و برای برخی افراد، کمتر از 1500 میلی‌گرم توصیه می‌شود؛
محدود کردن شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین مصرف قند و شکر افزوده را کاهش دهید.
مواد غذایی مفید برای کاهش فشار خون
- میوه‌ها و سبزیجات
سبزیجات برگ سبز تیره اسفناج، کلم‌پیچ، کاهو و سایر سبزیجات برگ سبز سرشار از نیترات هستند که به گشاد شدن عروق خونی و کاهش فشار خون کمک می‌کنند؛
موز منبع عالی پتاسیم است که به تعادل سدیم در بدن و کاهش فشار خون کمک می‌کند؛
توت‌ها توت فرنگی، بلوبری، تمشک و سایر توت‌ها حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند که از عروق خونی محافظت می‌کنند؛
چغندر حاوی نیترات است و مصرف آب چغندر می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند؛
سیر و پیاز این مواد غذایی حاوی ترکیباتی هستند که به گشاد شدن عروق خونی و کاهش فشار خون کمک می‌کنند؛
گوجه فرنگی سرشار از لیکوپن و پتاسیم است که هر دو برای سلامت قلب و عروق مفیدند؛
سیب زمینی (با پوست) پوست سیب زمینی منبع خوبی از پتاسیم و فیبر است؛
هویج حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر است که به سلامت قلب کمک می‌کند؛
کلم بروکلی سرشار از فیبر، ویتامین C و پتاسیم است.
2. غلات کامل
جو دوسر فیبر بالایی دارد و به کاهش کلسترول و فشار خون کمک می‌کند؛
برنج قهوه‌ای غنی از فیبر و منیزیم است که برای سلامت قلب و عروق مفیدند؛
کینوا یک غله کامل و منبع خوبی از پروتئین و فیبر است؛
نان سبوس‌دار بجای نان سفید، نان سبوس‌دار را انتخاب کنید.
- لبنیات کم چرب یا بدون چرب
شیر کم چرب یا بدون چرب منبع خوبی از کلسیم و ویتامین D است؛
ماست کم چرب یا بدون چرب پروتئین و کلسیم دارد و می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند؛
پنیر کم چرب در مصرف پنیر دقت کنید و انواع کم چرب را انتخاب کنید.
- پروتئین‌های بدون چربی
ماهی‌های چرب ماهی‌های چرب مانند سالمون، قزل‌آلا و ساردین سرشار از اسیدهای چرب امگا-3 هستند که به کاهش فشار خون و بهبود سلامت قلب کمک می‌کنند؛
مرغ بدون پوست منبع خوبی از پروتئین بدون چربی است؛
حبوبات عدس، نخود، لوبیا و سایر حبوبات، منابع عالی پروتئین و فیبر هستند؛
تخم مرغ مصرف متعادل تخم مرغ (به ویژه سفیده) می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی سالم برای فشار خون باشد؛
توفو و سایر محصولات سویا منابع گیاهی پروتئین با چربی کم هستند؛
آجیل و دانه‌ها (بدون نمک) بادام، گردو، تخمه کدو و تخمه آفتابگردان منابع خوبی از چربی‌های سالم، فیبر و مواد معدنی هستند.
- روغن‌های سالم
روغن زیتون چربی‌های غیراشباع دارد که برای سلامت قلب مفیدند؛
روغن کانولا چربی‌های غیراشباع دارد و برای پخت و پز مناسب است؛
روغن آووکادو چربی‌های غیراشباع و مواد مغذی دارد.
- سایر مواد غذایی مفید
شکلات تلخ (حداقل 70% کاکائو) حاوی فلاونوئیدها است که می‌توانند به گشاد شدن عروق خونی و کاهش فشار خون کمک کنند. مصرف متعادل توصیه می‌شود؛
چای سبز و چای سیاه حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها هستند و مصرف منظم آنها ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند.
مواد غذایی که برای کنترل فشار خون باید محدود یا از آنها اجتناب کرد
- سدیم (نمک)
غذاهای فرآوری شده و آماده بیشترین میزان سدیم در غذاهای فرآوری شده مانند فست فودها، غذاهای کنسروی، چیپس، سوسیس و کالباس، و غذاهای بسته‌بندی شده یافت می‌شود. از مصرف آنها تا حد امکان خودداری کنید؛
نمکدان سر سفره از نمکدان سر سفره استفاده نکنید و در هنگام پخت و پز نیز نمک را به حداقل برسانید؛
چاشنی‌ها و سس‌های شور سس سویا، سس کچاپ، سس باربیکیو و سایر چاشنی‌های شور را محدود کنید؛
غذاهای رستورانی غذاهای رستورانی معمولا نمک زیادی دارند. در صورت امکان، غذای خانگی مصرف کنید و یا در رستوران‌ها غذاهای کم نمک‌تر را انتخاب کنید.
- چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس
گوشت قرمز چرب گوشت گاو چرب، سوسیس، کالباس و سایر گوشت‌های پرچرب را محدود کنید؛
لبنیات پرچرب شیر پرچرب، پنیر پرچرب، خامه و کره را محدود کنید؛
غذاهای سرخ شده سیب زمینی سرخ کرده، دونات و سایر غذاهای سرخ شده را محدود کنید؛
روغن‌های جامد و روغن‌های ترانس روغن‌های جامد مانند روغن نارگیل و روغن پالم و همچنین چربی‌های ترانس موجود در برخی از غذاهای فرآوری شده را محدود کنید.
- شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین
نوشابه‌های گازدار و آبمیوه‌های صنعتی این نوشیدنی‌ها قند زیادی دارند و کالری اضافی به بدن می‌رسانند که می‌تواند منجر به افزایش وزن و فشار خون شود؛
شیرینی‌ها، کیک‌ها و کلوچه‌ها این مواد غذایی قند و چربی بالایی دارند و باید محدود شوند؛
شکر افزوده مصرف قند و شکر افزوده را در چای، قهوه و سایر نوشیدنی‌ها و غذاها کاهش دهید.
- الکل مصرف الکل می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. اگر الکل مصرف می‌کنید، آن را قطع کنید.
- کافئین مصرف زیاد کافئین (قهوه، چای پررنگ، نوشابه‌های انرژی‌زا) می‌تواند به طور موقت فشار خون را افزایش دهد. در مصرف کافئین احتیاط کنید، به خصوص اگر به فشار خون بالا حساس هستید.
نکات مهم دیگر برای تغذیه و کنترل فشار خون
به برچسب مواد غذایی توجه کنید هنگام خرید مواد غذایی، برچسب تغذیه‌ای را بررسی کنید و به میزان سدیم، چربی‌های اشباع شده، چربی‌های ترانس و قند توجه کنید؛
آشپزی خانگی را ترجیح دهید با آشپزی در خانه می‌توانید میزان نمک، چربی و قند غذاهای خود را کنترل کنید؛
از طعم‌دهنده‌های طبیعی استفاده کنید به جای نمک، برای طعم دادن به غذا از ادویه‌ها، گیاهان معطر، آبلیمو و سرکه استفاده کنید؛
به تدریج تغییرات را اعمال کنید تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی ممکن است دشوار باشد. به تدریج تغییرات سالم را به رژیم غذایی خود اضافه کنید؛
آب کافی بنوشید مصرف آب کافی به حفظ حجم خون سالم و عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کند.
برخی از افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است موارد زیر را گزارش دهند:
سردرد؛
تنگی نفس؛
خون دماغ شدن؛
سرگیجه؛
گرگرفتگی صورت؛
خونریزی چشم.
اما این علائم و نشانه‌ها اختصاصی نیستند و معمولا تا زمانی که فشار خون بالا به مرحله شدید یا تهدید کننده زندگی نرسیده باشد رخ نمی‌دهند. اغلب این علائم مربوط به شرایط دیگری هستند و به فشار خون بالا مرتبط نیستند. اگر هر یک از علائم یا نشانه‌های زیر را تجربه کردید می‌بایست به پزشک مراجعه کنید، چراکه ممکن است نشانه‌های فشار خون بسیار بالا یا بحران فشار خون باشند:
- درد شدید قفسه سینه؛
- سردرد شدید؛
- تاری دید یا سایر تغییرات بینایی؛
- گیجی یا عدم پاسخگویی؛
- تشنج؛
- تنگی نفس شدید؛
- اضطراب شدید.
