دیابت و مراقبت از پوست: راهنمای جامع مراقبت از پوست در افراد دارای تشخیص دیابت

تاثیر دیابت بر پوست و مو

دیابت، به دلیل اثرات فیزیولوژیکی خود بر بدن می‌تواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت و ظاهر پوست تأثیر بگذارد. دو مکانیسم اصلی در این رابطه دخیل هستند:

• قند خون بالا (هایپرگلیسمی) سطوح بالای گلوکز (قند خون) می‌تواند به مرور زمان به رگ‌های خونی کوچک (مویرگ‌ها) آسیب برساند. این آسیب منجر به کاهش جریان خون به اندام‌ها، از جمله پوست، می‌شود. کاهش جریان خون به معنای دریافت کمتر اکسیژن و مواد مغذی حیاتی برای سلول‌های پوستی است. همچنین، قند خون بالا می‌تواند توانایی سیستم ایمنی بدن در مبارزه با عفونت‌ها را تضعیف کرده و فرآیند ترمیم زخم را کند نماید. قند اضافی در پوست همچنین می‌تواند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها فراهم کند؛
• نوروپاتی دیابتی  دیابت می‌تواند به اعصاب آسیب برساند، که این عارضه به‌عنوان نوروپاتی دیابتی شناخته می‌شود. نوروپاتی در پاها بسیار شایع است و می‌تواند منجر به کاهش حس درد، دما و فشار شود. این کاهش حس خطرناک است زیرا فرد ممکن است متوجه جراحت‌های کوچک، بریدگی‌ها، تاول‌ها یا فشارهای نامناسب از کفش نشود. این جراحت‌های نادیده گرفته شده می‌توانند به سرعت عفونی شده و منجر به مشکلات جدی‌تری مانند زخم پای دیابتی شوند.

در نتیجه، پوست افراد دارای تشخیص دیابت (دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2) مستعد خشکی، خارش، عفونت و کندی در ترمیم زخم است. آگاهی از این تغییرات و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه و مراقبتی مناسب، کلید اصلی برای حفظ پوست سالم، جلوگیری از عوارض و ارتقاء کیفیت زندگی است.
۱. مشکلات پوستی رایج در دیابت: شناخت نشانه‌ها و علل
افراد دارای تشخیص دیابت بیشتر از عموم مردم در معرض ابتلا به طیف وسیعی از مشکلات پوستی قرار دارند. شناخت این مشکلات و علل زمینه‌ای آن‌ها به تشخیص زودهنگام و مدیریت مؤثر کمک می‌کند.
خشکی مزمن و ترک‌خوردگی  (Xerosis)

• علت  سطوح بالای قند خون می‌تواند باعث دهیدراتاسیون (کم‌آبی) بدن شود. همچنین، کاهش جریان خون به پوست و اختلال در عملکرد غدد چربی و عرق، منجر به کمبود رطوبت طبیعی پوست می‌شود. این خشکی اغلب با افزایش سن و در افرادی که دچار نوروپاتی محیطی هستند، تشدید می‌شود؛
• نشانه‌ها پوست زبر، پوسته پوسته شدن، خارش، احساس کشیدگی و در موارد شدید، ترک‌خوردگی عمیق، به‌ویژه در نواحی مانند ساق پا، آرنج و دست‌ها. این ترک‌ها می‌توانند درگاه ورود عفونت شوند.

عفونت‌های قارچی  (Mycoses)

• علت  قند خون بالا، محیط گرم و مرطوب (به‌ویژه در چین‌های پوستی) و تضعیف سیستم ایمنی، شرایط ایده‌آلی را برای رشد قارچ‌ها، به خصوص گونه کاندیدا آلبیکانس (Candida albicans) و درماتوفیت‌ها (مانند قارچ‌های عامل عفونت پای ورزشکار) فراهم می‌کند؛
• نشانه‌ها
  • کاندیدیازیس (برفک)  اغلب در چین‌های پوستی (زیر پستان، زیر بغل، ناحیه تناسلی، بین انگشتان پا) دیده می‌شود. باعث قرمزی، خارش شدید، سوزش و ترشحات سفید یا شیری رنگ می‌گردد؛
  • درماتوفیتوز (عفونت‌های قارچی پوست، ناخن و مو)  شامل عفونت پای ورزشکار (Tinea pedis) که با خارش، پوسته پوسته شدن، ترک‌خوردگی و گاهی تاول همراه است و عفونت ناخن (Onychomycosis) که باعث ضخیم شدن، تغییر رنگ و شکنندگی ناخن‌ها می‌شود.

عفونت‌های باکتریایی

• علت  تضعیف سیستم ایمنی و اختلال در عملکرد سد دفاعی پوست (به دلیل خشکی و ترک‌خوردگی)، افراد دیابتی را مستعد عفونت‌های باکتریایی می‌کند. شایع‌ترین باکتری‌ها استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) و استرپتوکوک پیوژنز (Streptococcus pyogenes) هستند.
• نشانه‌ها
  • زردزخم (Impetigo) عفونت سطحی پوست که با جوش‌های قرمز، بثورات تاول‌دار و سپس پوسته طلایی رنگ همراه است؛
  • فولیکولیت (Folliculitis) التهاب فولیکول‌های مو که به صورت برآمدگی‌های قرمز و دردناک یا جوش‌های چرکی اطراف مو دیده می‌شود؛
  • سلولیت (Cellulitis) عفونت عمیق‌تر پوست و بافت زیرین که با قرمزی، تورم، گرمی، درد و تب همراه است. در پاها شایع‌تر است.

لکه‌ها و تغییر رنگ پوست

• اختلالات رنگدانه‌ای
  • آکانتوزیس نیگریکانس (Acanthosis Nigricans) نواحی تیره‌تر و مخملی پوست، به‌ویژه در گردن، زیر بغل، کشاله ران و پشت دست‌ها. این عارضه اغلب نشانه‌ای از مقاومت به انسولین است و می‌تواند در افراد دارای تشخیص دیابت نوع ۲ یا پیش‌ دیابت دیده شود.
  • تیرگی یا تغییر رنگ در ساق پا (Necrobiosis Lipoidica Diabeticorum – NLD) یک بیماری پوستی نسبتاً نادر که باعث ایجاد لکه‌های قرمز، زرد یا قهوه‌ای مایل به زرد، اغلب روی ساق پا می‌شود. پوست در این نواحی نازک، براق و مستعد زخم شدن است؛
  • گِرانوما آنولار (Granuloma Annulare) بثورات حلقوی یا گنبدی شکل که اغلب روی دست‌ها، انگشتان یا پاها ظاهر می‌شود. رنگ آنها می‌تواند قرمز، بنفش یا رنگ پوست باشد. علت دقیق آن مشخص نیست اما با دیابت (قند خون بالا) مرتبط است.
• هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب پس از بهبودی هرگونه ضایعه پوستی (مانند آکنه یا اگزما) ممکن است نواحی تیره‌تر باقی بمانند.
• دیابتیک درموفیبروز (Diabetic Dermofibrosis) یا لکه‌های شین (Shin spots) لکه‌های بیضی شکل، قهوه‌ای رنگ و کمی فرو رفته روی ساق پا که نتیجه آسیب به رگ‌های خونی کوچک (میکروآنژیوپاتی) است.

خارش مداوم  (Pruritus)

• علت  خشکی پوست، سطوح بالای قند خون، اختلال در عملکرد کلیه (در صورت درگیری کلیه‌ها)، داروها، و گاهی اوقات پاسخ التهابی به عفونت‌های پوستی؛
• نشانه‌ها  احساس خارش منتشر در سراسر بدن یا در نواحی خاص. خاراندن مداوم می‌تواند منجر به آسیب پوست، عفونت و تشدید خارش شود.